जोखिम मोलेरै दूरदराजमा खोप पुर्‍याउने स्वास्थ्यकर्मी

A+ A A-

सम्पादकीय नाेटः

समाजमा कति धेरै नकारात्मक घटना भइरहन्छन्, जसलाइ पढ्दा सुन्दा हेर्दा हामी दिक्क भइरहेका हुन्छाैं । तर यही समाजमा सकारात्मक काम गर्नेहरू पनि छन् । उनीहरूकाे चर्चा खै त ?

तिनै सकारात्मक कामहरू बाहिर ल्याउने शिलापत्रकाे माैलिक प्रस्तुति हाे, आशाका आधारशिला । पाेहाेर ०७७ काे दसैंताका हामीले समाजमा उदाहरणीय प्रयास गर्ने पात्रहरूकाे छनाेट गरेर उनीहरूका याेगदानहरूलाइ सार्वजनिक चर्चामा ल्याएका थियाैं । अनि शिलापत्रकाे तेस्राे वार्षिकाेत्सव समाराेहमा आशाका आधारशिला अवार्ड समेत वितरण गरेका थियाैं ।

याे वर्ष पनि दसैंकाे छेकमा हामीले याे प्रस्तुतिलाइ निरन्तरता दिएका छाैं । कृपया हामीलाई सल्लाह सुझाव दिनुहाेला । दसैंकाे शुभकामना ।

प्रधान सम्पादक

अब जोखिम मोलेर खोप दूरदराजमा पुर्‍याउनेको कथा ।

असारको पहिलो साता सामाजिक सञ्जालमा एउटा भिडियो भाइरल भयो । जसमा फलामे डण्डीको सहायतामा कोरोनाविरुद्धको खोपलाई खोला तारिरहेका थिए, स्वास्थ्यकर्मी । खोलाको एक किनारमा ‘पीपीई’ लगाएका मानिसले खोप लिइरहेको र अर्कोतिरबाट दुई जनाले डण्डीमा झुण्ड्याएर दिइरहेको दृश्य भिडियोमा देख्न सकिन्छ ।

Hitten hard by the second wave of the #COVID-19 pandemic,#Nepal is now experiencing one of the most difficult start to the monsoon.

In this video,we can see a health worker from Lete,Mustang trying to get hold of the vaccine which,is already scarce in supply. #WeNeedVaccines pic.twitter.com/VM6AVPSpop
— Sandesh Raman Parajuli (@srp_dr31) June 16, 2021

दृश्य मुस्ताङस्थित थासाङ गाउँपालिकामा पर्ने छाताङ खोलाको हो । टुकुचे स्वास्थ्य चौकीका डा. सविन केसीले कैद गरेको दृश्यलाई सोही अस्पतालकी स्वास्थ्यकर्मी एञ्जिला थकालीले टिकटकमा राखिन् । र, यसले चर्चा बटुल्यो ।

यहाँ पीपीई लगाएका व्यक्ति पोवाङका स्वास्थ्य चौकीका लालबहादुर रोका हुन् । र, पारिबाट डण्डीमा राखेर भ्याक्सिन पुर्‍याइरहेका व्यक्ति हुन् एम्बुलेन्स चालक, गवन विक । स्वास्थ्यकर्मी एञ्जिला थकालीका अनुसार खोलामा आवतजावत गर्न पुलसमेत थिएन । भएका सवारीसाधनसमेत खोला पार गर्न नसक्ने स्थिति थियो । त्यसैले अविरल वर्षाका कारण खोलामा पानीको सतह बढेपछि स्वास्थ्यकर्मी यस्तो गर्न बाध्य बनेका हुन् ।

स्वास्थ्यकर्मीले बहानाबाजी गरेर यसरी नखटेका हुन्थे भने टुकुचे र पोवाङ स्वास्थ्य चौकीका लागि पठाइएको खोप पुग्ने अवस्था थिएन । त्यो समयमा पहिलो डोज खोप लगाइसकेका ५५ वर्षमाथिका नागरिकलाई १ र २ असारभित्र दोस्रो डोज लगाइसक्नुपर्ने बाध्यता थियो । स्वास्थ्यकर्मी पनि जसरी हुन्छ गाउँमा कोरोनाविरुद्धको खोप पुर्‍याउन लागिपरे ।

एञ्जिलाका अनुसार गाउँमा ‘कोल्ड स्टोर’ नभएकाले खोपलाई जिल्ला सदरमुकाममा रहेको लेटे प्राथमिक स्वास्थ्य चौकीमा राखिएको थियो । गाउँपालिकाका एम्बुलेन्स चालक गवन विकमार्फत १ असारमा त्यो खोप मगाइयो । तर, लेटे र कोवाङको सिमानामा पर्ने छाताङ खोलामा पानीको सतह बढेपछि एम्बुलेन्स खोला तर्न सकेन ।

त्यसपछि टुकुचे र पोवाङ स्वास्थ्य चौकीबाट लालबहादुर रोका र सविन केसी खोप लिन खोलासम्म पुगे । तर, खोप तार्न सोचेजति सहज भएन । पहिला त उनीहरूले अलि दह्रो बाँस खोजे । भरपर्दो कुनै चीज नभेटेपछि नजिकै पुल बनाइरहेको स्थानबाट फलामे डण्डी मागे र त्यसैको सहायताले खोपलाई पारिबाट वारिसम्म ल्याए । यसरी बिपद्‌को समयमा स्वास्थ्यकर्मीको मेहनतमा पुर्‍याइएको ६–६ भाइल खोप स्थानीयले लगाए ।

०००

देशकै विकटमध्येको एक जिल्ला मनाङको स्थिति पनि उस्तै थियो । कोरोना भाइरस सहजै पुगेको त्यस भेगमा त्यसविरुद्धको खोप पुर्‍याउन भने त्यति सहज भएन । थोरै जनसंख्या र भौगोलिक विकटताका कारण एकै स्थानमा पटकपटक खोप बोकेर लैजान सम्भव थिएन । बल्लबल्ल पुर्‍याइएको खोप पनि सबैलाई लगाउन मिल्दैनथ्यो । कारण, सरकारले खोप लगाउन एक हुलमा निश्चित क्षेत्र वा उमेरसमूहलाई तोकेको हुन्थ्यो ।

त्यसैले एक भेगमा एकपटकमा जम्मा १०–१५ जना लक्षित समूह हुन्थे । र, पटकपटक गरेर एकै ठाउँमा खोप पुर्‍याउनुपर्ने बाध्यता थियो, मनाङका स्वास्थ्यकर्मीको । स्वास्थ्य कार्यालय मनाङका प्रमुख बद्री आचार्यलगायतले त मन्त्रालयमै आएर तत्काल जुनै माध्यमबाट भए पनि खोप हिमालपारिका जिल्लामा खोप लगाइदिनुपर्ने माग राखे ।

तर, स्वास्थ्य मन्त्रालयका अधिकारीहरूले खोपमा असमान वितरण देखिने भन्दै आनाकानी गरेको आचार्य सम्झन्छन् । हुन त त्यहीँ पोखराका नागरिकले आवश्यक परेको खण्डमा छिनमै सुविधासम्पन्न अस्पताल पुगेर जँचाउन सक्छन् । खोप पनि सहजै उपलब्ध हुन्थ्यो । तर, पोखराको बाटो हुँदै पुगिने मनाङ, मुस्ताङमा खोपसमेत सहज पुग्ने स्थिति थिएन । ‘अब सरकारले भन्न खोजेको असमान वितरण भनेको के हो, उसले नै जान्दछ’, उनले भने ।

जनताले खोप नपाई ज्यान गुमाउनुपर्ने स्थिति नआओस् भनेर स्वास्थ्यकर्मी दिनरात खट्न थाले । न त एम्बुलेन्स गुड्ने बाटो थियो, न केही । आफैँ भरिया बनेर गाउँगाउँ खोप पुर्‍याउनुको विकल्प थिएन । मनाङको चामे बजारबाट पैदल हिँडेर तीन दिनमा पुगिने नार्पाभूमि गाउँपालिकालगायत विभिन्न भेगमा बोकेरै खोप पुर्‍याउनुपर्‍यो । यसरी सो भेगका लगाउन मिल्ने सबैलाई खोप दिन सफल भएको आचार्य सम्झन्छन् ।

०००

वर्षाको अवरोधकै बीच पनि बाजुराका अस्पतालमा खोप अभाव भएन । त्यहाँका स्वास्थ्यकर्मी र नागरिककै मेहनतले खोप केन्द्र सुनसान हुन पाएन । जबकि सो समयमा बाजुराको साँफे–मार्तडी खडक खण्ड वर्षाले तहसनहस पारेको थियो । साँफे–मार्तडी त्यहाँको मुख्य सडकखण्डअन्तर्गत पर्छ । साथै जिल्लाका अन्य स्थानीय सडक पनि बिग्रिएका थिए । तैपनि जोखिम मोलेरै बाजुराका विकट गाउँमा खोप पुर्‍याइयो ।

स्वास्थ्य कार्यालय बाजुराका महेश चन्दका अनुसार त्यो समय माथिबाट पहिरो खसिरहेको हुन्थ्यो । बाटो तलबाट पनि पहिरो बगेको हुन्थ्यो । जिल्लामा करिब २७ हजार जनताले खोप लगाइसकेको अवस्था थियो । पहिलो र दोस्रो गरी दुवै मात्रा खोप २२ हजार हाराहारीले लगाएका थिए । १८ वर्षमाथिका ९९ हजार २० जना खोपको पर्खाइमा थिए ।

तर, सडक भासिने, पहिरो जानेजस्ता प्राकृतिक बिपत्तिका कारण खोप पुर्‍याउन कठिन थियो । तैपनि नागरिक खोपबाट वञ्चित हुनुपरेन । बाजुराका स्वास्थ्यकर्मी र स्थानीयले बोकेरै गाउँगाउँमा खोप ढुवानी गरे । विकट भेगका नागरिकलाई कोरोनाविरुद्धको खोप लगाइदिए ।

भिडियो :

यसरी विभिन्न भेगमा स्वास्थ्यकर्मी, नागरिकलगायतले बोकेरै गाउँगाउँ खोप पुर्‍याएको दृश्य सामाजिक सञ्जालमा देख्न सकिन्थ्यो । अन्य विभिन्न स्थानमा त्यसरी खोप पुर्‍याएको दृश्यले पनि चर्चा पायो । हुँदाहुँदा विश्व स्वास्थ्य संगठनले समेत स्वास्थ्यकर्मीको तारिफ गर्दै तस्वीरहरू सार्वजनिक गर्‍यो ।

देश संकटसँग जुधिरहँदा अन्य थुप्रै सहयोगी हातहरू पनि देखा परे । अधिका‌ंश नागरिकले आ–आफ्नो स्थानबाट सकेको सहयोग गरे । दास्रो लहरको मध्यतिर मात्र कोरोनाविरुद्धको खोप आउन थालेको थियो । तर, सरकारले बाहिरबाट ल्याएको खोप देशकै दूरदराजमा पुर्‍याउन कति कठिन भयाे भनेर माथिका उदाहरणले स्पष्ट पार्छ । बर्खायामको समय परेकाले विकट जिल्लामा खोप पुर्‍याउन पक्कै सहज थिएन । यद्यपि, दूरदराजका जनताले खोप कुरिरहेका थिए । जस्तै कठिन परिस्थिति भए पनि उनीहरूले आशा भने मारेनन् । किनकि विकट भेगका जनताको आशाका आधारशिला थिए, त्यहाँका स्वास्थ्यकर्मी ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, असोज ३०, २०७८ ०८:२४