कानुन मिचेर कांग्रेस-एमालेको महाधिवेशन प्रतिनिधि बने शिक्षक

A+ A A-

शिक्षकहरू राजनीतिमा सक्रिय हुँदा विद्यालयको पठनपाठन अवरुद्ध भएपछि सोलुखुम्बुको शिक्षा, विकास तथा समन्वय इकाईले ७ असोजमा विज्ञप्ति निकालेर शिक्षकलाई नियमावली बमोजिम कारबाही गरिने चेतावती दिनुपर्‍याे ।

शिक्षकहरू कांग्रेसको स्थानीय तहको अधिवेशनमा व्यस्त हुँदा पठनपाठन अवरुद्ध भएको गुनासो पछि साे विज्ञप्ति निकालेकाे हाे । सत्ताधारी कांग्रेसको अधिवेशनमा पनि थुप्रै शिक्षकहरू प्रतिनिधिका रूपमा आइरहेका छन् ।

बागलुङ वडिगाड गाउँपालिका–५ का विष्णुप्रसाद आचार्य भर्खरै क्षेत्रीय प्रतिनिधिका रूपमा चुनिए । आचार्यले त्यहीँको भानु माध्यमिक विद्यालयमा पढाउँछन् । वडिगाड गाउँपालिका–५ कै सागर खरेल पनि क्षेत्रीय प्रतिनिधिका रूपमा आए । उनी भिडगिठी माध्यमिक विद्यालयका शिक्षक हुन् ।

त्यस्तै, स्याङ्जाको गल्याङ नगरपालिका–७ बाट बोला पाठक क्षेत्रीय प्रतिनिधिका रूपमा चुनिए । उनी त्यहीँको भानुभक्त माध्यमिक विद्यालयमा शिक्षकका रूपमा काम गर्छन् । कांग्रेसमा प्रतिनिधिका रूपमा आउन पार्टीको क्रियाशील सदस्यता अनिवार्य चाहिन्छ । त्यसले शिक्षकहरू कार्यकर्ताका रूपमा सक्रिय रहेकाे पुष्टि गर्छ ।

अहिले चलिरहेको एमालेको महाधिवेशनमा समेत शिक्षकहरू प्रतिनिधि आएको पाइएको छ । विद्यालय तहका शिक्षकदेखि प्राध्यापकसम्मले यो अधिवेशनमा सक्रिय सहभागिता जनाएका छन् । इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थानका बहालवाला प्राध्यापक भरत पहारी एमाले विधान महाधिवेशनमा सक्रिय देखिएका छन् । त्यस्तै, इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थानकै सह-प्राध्यापक सुरज लामिछाने पनि यसमा सक्रिय छन् ।

इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थानकै बहालवाला प्राध्यापक त्रिरत्न बज्राचार्य पनि एमाले अधिवेशनमा सक्रिय छन् । उनका अनुसार, पार्टीको विज्ञान तथा प्रविधि विभागअन्तर्गत रहेर उनी पार्टीमा सक्रिय छन् । हामीले आफ्नो परिचय नखुलाइ कुरा गर्दा उनले अधिवेशन भएको स्थानमा आफू आउनै लागेको बताए ।

‘म विज्ञान तथा प्रविधि विभागअन्तर्गत हो । अहिले एकछिनमा म त्यहीँ (गोदावरीस्थित सनराइज सम्मेलन केन्द्र) आउँछु । अरु पनि सरहरू उठ्नु भएको होला, गएर हेर्नुपर्छ’, उनले भने । बज्राचार्यको कुराले एमाले विधान अधिवेशनमा शिक्षक एवं प्राध्यापक सक्रिय रूपमा खटिइरहेकाे पुष्टि गर्दछ ।

नेपालमा दुई ठूला दलमा अहिले अधिवेशनकाे राजनीति ताप बढेको छ । सत्ताधारी कांग्रेसको महाधिवेशन प्रक्रिया सुरु भएको लामै समय भइसक्यो । कांग्रेस अहिले स्थानीय तहको अधिवेशन सकेर माथिल्लो तहको अधिवेशनमा केन्द्रित छ । त्यस्तै, प्रतिपक्षी दल एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशन आजबाट सुरु भएको छ । जसमा देशभरबाट ६ हजार अधिक प्रतिनिधि सहभागी छन् ।

पार्टीको नीति र कार्यदिशा तय गर्न एमालेले महाधिवेशन गरेको हो । समूहगत रूपमा छलफल गरी आवश्यक सुझावसहित प्रतिवेदनहरू पारित गरी एमालेले पार्टीको नीति तय गर्नेछ । कांग्रेसले पनि महाधिवेशनमार्फत नयाँ नेतृत्व चयन गरी पार्टीका विद्यमान व्यवस्थामा आवश्यक परिमार्जन गर्दछ ।

राजनीतिक दलका अधिवेशनमा सरकारी शिक्षकसमेत सक्रिय रूपमा लागिपरेको देखिन्छ । जबकि शिक्षा ऐन २०२८ (संशोधनसहित)को दफा १६ को (ङ) र उपदफा ५ को (छ) ले शिक्षकहरूलाई राजनीतिमा भाग लिन नपाउने व्यवस्था गरेकाे छ । त्यस्तै, शिक्षा ऐनको दफा १६ (ङ) मा कुनै पनि शिक्षक राजनीतिक दलको कार्यकारी पदमा बसेमा शिक्षक पदबाट बर्खास्त गरिने उल्लेख छ ।

‘शिक्षक वा कर्मचारी राजनीतिक दलको कार्यकारिणी समितिको सदस्य रहेको पाइएमा सो पदबाटै हटाइने छ’, ऐनमा उल्लेख छ । यसलाई थप स्पष्ट पार्दै ऐनमा लेखिएको छ, ‘यस खण्डको प्रयोजनका लागि ‘कार्यकारिणी समिति’ भन्नाले राजनीतिक दलको विधान बमोजिम गठित केन्द्रीयस्तर, प्रदेशस्तर, जिल्लास्तर वा स्थानीय तहस्तरका कार्यकारिणी समिति सम्झनुपर्छ ।’

ऐन अनुसार, पार्टीको सक्रिय सदस्यता लिन वा सक्रिय राजनीति गर्नबाट शिक्षक टाढा रहनुपर्ने हो । तर, हाल देशका ठूला राजनीतिक दलको अधिवेशनमा शिक्षकहरू नै धमाधम प्रतिनिधि आइरहेका छन् ।

शिक्षकहरू यसरी राजनीतिक दलका कार्यकर्ता बनेर सक्रिय हुँदा विद्यालय तह मात्र हैन, विश्वविद्यालय तह समेत प्रभावित हुने गरेकाे छ । पूर्वउपकुलपति केदारभक्त माथेमाले प्राध्यापक नै राजनीतिमा भुल्न थालेपछि आफूले त्रिविमा रहँदा पार्टी राजनीतिमा सक्रिय प्राध्यापकले त्रिविबाट राजीनामा दिनुपर्ने व्यवस्था गरेकाे बताए ।

‘पार्टीको सक्रिय सदस्यता लिएका प्राध्यापकले त्रिविबाट राजीनामा दिनुपर्ने नियम बनाएँ । त्यसपछि राजनीतिमा सक्रिय देखिएका नेता प्राध्यापकले राजीनामा दिएका थिए,’ माथेले भने । त्यसताका कांग्रेस नेता नरहरि आचार्य, अर्जुननरसिंह केसी र एमालेका मंगलसिद्धि मानन्धरले प्राध्यापनबाट राजीनामा दिएको माथेमा बताउँछन् ।

शिक्षकलगायत निजामती कर्मचारीलाई दलीय राजनीतिबाट टाढा राख्नुपर्ने माथेमाको मत छ । दलको आडमा अराजक गतिविधि विद्यालयमा बढेको संकेत गर्दै उनले भने, ‘अहिले त दलको आडमा बसेर अनेक दादागिरी देखाउने । स्कुल-स्कुलमा सिन्डिकेट लाद्‍ने जस्ता गतिविधि यही कारण बढेको हो । तर, खै के भएकाे भन्ने ? ठूला भएपछि ऐन नि नलाग्दो रहेछ ।’

यसरी शिक्षक दलीय राजनीतिमा सक्रिय हुनु नेपालको शिक्षा ऐनविपरीत रहेको बताउँछन्, शिक्षाविद् विद्यानाथ कोइराला । भन्छन्, ‘यसरी आउनेलाई शिक्षक नभनौँ । ती राजनीतिक दलका कार्यकर्ता हुन् । शिक्षकले सक्रिय राजनीति नगर भनेर नीतिमै व्यवस्था गरिएकाे छ । तर यिनलाई न नीति न विधि, लाज पचाएर धमाधम राजनीतिमा लागेका छन् ।’

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, असोज १५, २०७८ १८:०५