मधेशमा प्रतिबन्धित धानकाे बिउ छ्यापछ्याप्ती

पसल अनुगमन गरिँदै

A+ A A-

धानको बिउ छर्ने बेलामा मधेश प्रदेशमा प्रतिबन्ध लगाइएका धानका बिउहरू छ्यापछ्याप्ती भेटिन्छन् । २०४८ सालदेखि नै नेपालमा उत्पादन तथा बिक्रीवितरणमा प्रतिबन्ध लगाइएका धानको बिउ उत्पादन तथा बिक्रीवितरण भइरहेको जनगुनासो आएपछि भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयअन्तर्गतका प्रदेशीय बिउ प्रयोगशाला महोत्तरीले प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा रहेका धान, गहुँसहितका बिउ बिक्री गर्ने एग्रोभेट पसलहरूको अनुगमन गरी बिउहरू नियन्त्रणमा लिएको छ ।

टोलीले मंगलबार धनुषा र सिरहाका विभिन्न एग्रोभेटहरूमा अनुगमन गरी नेपालमै सूचीकृत नभएका धानका बिउहरू भारी मात्रामा नियन्त्रणमा लिएको छ । प्रयोशालाको टोलीले जनकपुरधाममा मिरा बिज भण्डार र भुर्देव बिज भण्डार, सिरहाको सिरहा बजारमा रहेको चन्द एग्रोभेट, लहानको सरस्वती र भगवती एग्रोभेटबाट भारी मात्रामा प्रतिबन्धित धानका बिउहरू बरामद गरेको हो ।

प्रतिबन्धित वा सूचीकृत नै नभएका धानका बिउहरू मधेश प्रदेशमा कोशी प्रदेशबाट आउने गरेको व्यापारीहरूले बताएका छन् । कोशी प्रदेशका अधिकांश धानको बिउ उत्पादन गर्ने कम्पनीले नेपालमा प्रतिबन्ध लगाइएका तथा सूचीकृत नै नरहेका धानका बिउहरू चर्को मूल्यमा बजारमा बिक्रीवितरण गर्दै आएको व्यापारीहरू बताउँछन् ।

व्यापारीहरूका अनुसार, कोशी प्रदेशका पान सिड, कञ्चन सिड, महारानी झोरा, किसान बिउ उत्पादन उद्योग प्रालि, सदावहार एग्रोभेटसहितका बिउ उत्पादन गर्ने कम्पनीले भारी मात्रामा नेपालमा प्रतिबन्ध लगाइएका सोना मन्सुली, बिबी ११, स्वर्ण एमटी शून्य ७०२९, कोमल जिरा, कान्छी मन्सुरी, सोना एमटीयूलगायत धानको बिउ उत्पादन गरी नेपालभरि बिक्रीवितरण गर्दै आएका छन् । यी कम्पनीहरूले नेपालमा सूचीकृत नै नभएका धानका बिउहरू बजारमा भारी मात्रामा बिक्रीवितरण गरिरहेका छन् ।

‘मैले बाहिरी देशबाट होइन, नेपालकै कम्पनीबाट उत्पादित धानको बिउ खरिद गरी यहाँका किसानलाई बिक्री गरिरहेको छु,' जनकपुरधामकाे मीरा बिज भण्डारका सञ्चालक मनोजकुमार कर्णले भने, ‘नेपालमा ती धानका बिउहरू प्रतिबन्धित छन्, त्यो मलाई पनि थाहा छ । तर, मैले नेपालकै कम्पनीहरूले उत्पादन गरेको बिउ ल्याएर बिक्री गर्दा पनि अहिले मधेश प्रदेश सरकारले नियन्त्रमा लियो । हामी व्यापारी डुब्ने भयौँ । धानको बिउ नियन्त्रमा लिएपछि हामीलाई त लाखौँको घाटा लाग्यो । यसको जिम्मेवारी कसले लिन्छ ? त्यस कारण प्रदेश सरकारले ती कम्पनीसँग छलफल गरी समस्याको समाधान निकालिदिनुपर्छ ।’

यता, भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयअन्तर्गतका प्रदेशीय बिउ प्रयोगशाला महोत्तरीका निमित्त प्रमुख श्रीसाद यादवले नेपालमा सूचीकृत नै नभएका धानका बिउहरू कोशी प्रदेशका कम्पनीहरूले बजारमा बिक्रीवितरण गरेको बताए । उनले भने, 'प्रतिबन्धित धानका बिउहरू रोप्दा जमिनको उर्वराभूमि बिस्तारै समाप्त हुँदै जाने, बढी रोग लाग्ने र त्यस्ता रोग अन्य बालीमा पनि सर्ने समस्या देखिएकाले यी जातका धानलाई २०४८ सालमै प्रतिबन्ध लगाइएको हो ।'

निमित्त प्रमुख यादवले भने, 'सूचीकृत नभएका धानहरू बिक्रीवितरण नगर्न व्यापारीहरूलाई निर्देशन दिएका छौँ । ठूलो परिमाणमा बिउहरू बरामद भएकाले ती बिउहरू उत्पादन गर्ने कम्पनी र बिक्रीवितरण गर्ने व्यापारीरुलाई मन्त्रालयमा बोलाएका छौँ । यो गम्भीर विषय भएकाले यस विषयमा प्रदेशका मन्त्रीस्तरबाट जे निर्णय हुन्छ, त्यहीअनुसार हामी कारबाही प्रक्रिया अगाडि बढाउँछौँ ।'

प्रकाशित मिति: बिहीबार, वैशाख २७, २०८१ २०:२०