ओलीलाई अँगालो हालेर प्रचण्ड बोक्न गएपछि मिसन २०८४ ले हावा खायोः गणेश कार्की (अन्तर्वार्ता)

ओलीलाई अँगालो हालेर प्रचण्ड बोक्न गएपछि मिसन २०८४ ले हावा खायोः गणेश कार्की (अन्तर्वार्ता)

A+ A A-

युवाको आशा र सपना पूरा गर्छु भनेर गत निर्वाचनमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी होमिएको थियो । रास्वपालाई छोटो समयमा नै विश्वास गरेर जनताले प्रतिनिधिसभाको २१ सिटमा जिताए । 'नो नट अगेन'को नारा बोकेर निर्वाचनमा राम्रो सिट प्राप्त गरेको रास्वपा अहिले त्यही नाराको भारीले थिचिएको छ । रास्वपाकै नेताहरू पुराना राजनीतिक दलहरूलाई समर्थन गरेर सरकारमा जानु उचित नरहेको बताइरहेका छन् ।

केन्द्रीय सदस्य गणेश कार्की सरकारबाट रास्वपा जति चाँडो बाहिरियो त्यति नै राम्रो हुने तर्क गर्छन् । न्युज एजेन्सी नेपालसँगको कुराकानीमा उनले पार्टी सभापति रवि लामिछानेको वरपर भ्रम छर्नेहरू रहेको र जसले पार्टी र सभापतिलाई सिध्याइरहेको टिप्पणी गरे । यिनै समसामयिक विषयमा कार्कीसँगको कुराकानीः

पार्टी कसरी चलिरहेको छ, प्रश्नहरू निरन्तर उठिरहेका छन् नि ?

हामीले प्रश्नहरूको जवाफ दिइरहेका छौँ । कति प्रश्नको जवाफ प्रस्ट दिएका छौँ, कतिको अलिकति घुमाउन खोजिरहेका छौँ र कतिपय प्रश्नहरूको जवाफ नदिएर तर्किरहेका छौँ ।

यो भनेको के हो ?

हामी आफ्नो अनुकूलतामा जवाफ दिइरहेका छौँ । मिल्दो प्रश्न आयो भने चर्को स्वरमा जवाफ दिइरहेका छौँ । अलिकति ग्रे जोन (अस्पष्ट अवस्था) मा भएका विषयमा घुमाएर, आज आफू जोगिएर जवाफ दिइरहेका छौँ । कतिपय मुद्दा र विषयका बारेमा अहिले नगरौँ भनेर तर्क गरेर हिँडेका छौँ ।

यसरी हेर्दा पार्टी ठीकठाक चलेको जस्तो देखिएन, हो ?

पार्टी छोटो समयमा ठूलो भयो । फिक्सन फिल्मको पात्रजस्तो सानोबाट एकैछिनमा ठूलो भएको । अस्वाभाविक गति र रूपको बनेको जस्तो देखियो । जम्प गरेर हिँडेजस्तो हुँदा कहिले कता कहिले कता ठोक्किइरहेको छ । ठोक्किएको विषयमा पार्टीभित्र समीक्षा नै हुन सकेन । यहाँ हामी चुकिरहेका छौँ ।

पार्टी आउँदा राजनीतिक विकल्प दिनेगरी आएको, नयाँ सोचको साथ आएको भनिएको थियो, यस्तो अवस्थामा पुग्नु भनेको के ? कसरी व्याख्या गर्ने ?

पार्टीभित्र गम्भीरता देखिएन । फट्याङ्ग्रा उफ्रिएजस्तो गरी पार्टीले जम्प हान्यो । संसदमा गइयो, संसदबाट सरकारमा, सरकारबाट फिर्ता अनि फेरि सरकारमा, त्यसपछि उपनिर्वाचनमा भाग लियौँ । हाम्रो उम्मेदवारको जमानत जफत भयो । सबै तीव्र गतिमा भइरहेको छ । यो गति अस्वाभाविक भयो । कतै हाम्रै शक्ति हामीमाथि त आइलाग्ने होइन भन्ने डर भयो । हाम्रो उफ्राइ हेर्दा जता पनि लड्न सक्ने देखियो । रास्वपाको चरित्र नबन्दै अंक गणितको खेलमा आइसकेका छौँ । अहिले रोकिनुपर्ने, समीक्षा गर्नुपर्ने अवस्थामा छौँ तर त्यो हुन नसक्दा निराशा छ ।

यो भनेको सैद्धान्तिक रूपमा प्रस्ट छैनौँ, साथै संगठनात्मक विधि पद्धतिको अभावले यो अवस्थामा पुग्यौँ भन्ने त होइन ?

हामीसँग नीति नभएको होइन । बाहिर नीति छैन, प्रस्ट छैन भनिरहेकाले साँच्चै छैन कि क्या हो भन्ने भ्रमजस्तो देखिएको हो । पुरानो विचार सिद्धान्त मान्दिनँ भन्नु पनि सिद्धान्त हो नि, नीति हो नि । तर, समयक्रमसँगै हामी पुराना दलजस्तै संगठन बढाउने, पार्टीमा पदाधिकारी राख्ने, भागवण्डामा हिस्सा खोज्न थाल्यौँ । हामीले स्थायी रूपमा कुनै पनि वाद, सिद्धान्तलाई नअँगाली विषय र समयअनुसार नीति बनाउने भन्ने निर्णय लिएका थियौँ । कुनै पनि वाद र नीतिलाई समयअनुसार लिन र त्याग्न स्वतन्त्र हुने भन्ने दस्तावेजमा लेखेका छौँ । तर, हामी अलमलियौँ ।

तपाईंको भनाइको अर्थ रास्वपा, रास्वपाजस्तै रहेन, रङ उड्यो भन्ने हो ?

रङ उडेको होइन, बदलिएको हो किजस्तो देखियो ।

त्यसो भए पार्टीमा छलफल किन नभएको, कि हुन नसकेको ?

पार्टीमा छलफल नहुने होइन, हुन्छ । हामी धेरै आ–आफ्नो क्षेत्रमा काम गरेर प्रश्न सोधिरहेका व्यक्तिहरू अहिले पार्टीमा छौँ । छलफल भए पनि विश्वासको वातावरण बन्न सकिरहेको छैन । को व्यक्ति कस्तो छ भनेर राम्रोसँग चिनेकै छैनौँ । पार्टीको फड्को मार्ने गतिले छलफल हुन सकिरहेको छैन । अहिले पार्टी सरकारमा गएर आन्तरिक व्यवस्थापनमा लाग्न नै सकेन । अनि प्रश्नहरू धेरै आए ।

तपाईंको भनाइ पार्टी सरकारमा जानु हुँदैनथ्यो भन्ने हो ?

हो, जानु हुँदैनथ्यो । हामीले सरकारमा जाँदैनौँ भनेरै भोट मागेका थियौँ । 'नो नट एगेन' अभियान हामीले चलाएको हो । हामीले पुरानो प्रवृत्तिविरुद्ध लड्ने भनेका थियौँ । तर अहिले प्रवृत्ति पनि स्वीकारेको, पुराना व्यक्ति पनि स्वीकारेको अवस्थामा पुगेका छौँ । हुँदाहुँदा सबै यस्तै त हो नि भन्नेमा पुग्यौँ । राजनीति भनेको यस्तै रहेछ भन्न थालिसक्यौँ । अब तिनै पुराना नेता अनि प्रवृत्ति बोकेर हिँडेको हो कि भन्ने शंका उब्जेको छ ।

फट्याङ्ग्रा उफ्रिएजस्तो गरी पार्टीले जम्प हान्यो । संसदमा गइयो, संसदबाट सरकारमा, सरकारबाट फिर्ता अनि फेरि सरकारमा, त्यसपछि उपनिर्वाचनमा भाग लियौँ । हाम्रो उम्मेदवारको जमानत जफत भयो । सबै कुरा तीव्र गतिमा भइरहेको छ । कतै हाम्रै शक्ति हामीमाथि त आइलाग्ने होइन भन्ने डर भयो ।

इलामको उपनिर्वाचनले त झन् शंकालाई बलियो स्थान दिएको छ । यो हाम्रो गलत बाटो हो कि भन्ने छ । हामीले माग र मुद्दामा अरु पार्टीका नेता कार्यकर्तालाई समाहित गराउन सकिन्छ भन्ने विश्वास दिलाउन सकेनौँ । पार्टी परिवर्तन होइन, भोट परिवर्तन गुर्नुहोला भन्ने मुद्दा जोडका साथ उठाउन सकेनौँ । हामीले ठूलो संगठन बनाउने भन्दै आत्मविश्वास गुमाएका छौँ । यस्तै कमजोरीले हाम्रो फरक चरित्र बन्न सकेन ।

सरकारमा जाँदा पार्टी कमजोर हुन्छ भनेर तपाईहरूले किन भन्न नसकेको, किन छलफल गर्न नसकेको त ?

हाम्रो पार्टीभित्र सरकारमा जान हुने र जान नहुने तर्क बोकेका व्यक्तिहरू छौँ तर विचार समूह बनेको छैन । हामीले आ–आफ्नो विचार राखेका छौँ । मत विभाजन गरेको अवस्था छैन ।

त्यसो भए रास्वपा सरकारमा किन गएको होला ?

यसमा विभिन्न कारणहरू छन् । पार्टी सरकारमा जानु कारण म एक एउटा कार्यकर्ता र केन्द्रीय सदस्यको हैसियतले भन्नुपर्दा पार्टी सरकारमा काम गर्नको लागि नै गएको हो । साथीहरूमा काम गर्ने हुटहुटी पनि थियो । तर पार्टी सरकारमा जानु हुँदैनथ्यो काम गर्ने देखाउने, हुटहुटी देखाउने समय यो थिएन ।

असल नियत र काम गर्ने हुटहुटी भएकाले मलाई फलानो मन्त्रालय नभइ हुँदैन कसरी भन्न सकेको ?

हो यसमा शंका गर्ने ठाँउ छ । जसरी घटनाक्रम अगाडि बढेको छ, जसरी समाचारहरू आइरहेको छ, यसमा शंका गर्ने ठाँउ छ ।

त्यसो भए सरकारमा गएको विषयबारे जवाफ दिन सजिलो भएको छैन ?

हामी काम गर्न नै गएको हो । काम नभएको पनि देखिँदैन, निरन्तर भइरहेको छ, व्यस्तता बढेको छ म स्वयम् शिक्षामन्त्रीलाई सघाउने जिम्मेवारीमा छु । धेरै भएजस्तो देखिन्छ । तर कामको प्रतिफल लक्षित वर्गमा पुग्यो कि पुगेन भनेर हेर्दा प्रश्न गर्ने ठाउँ धैरै छ । कामको चाङमा अलमलिएर व्यस्त भएका छौँ, यसले जनतासँग दूरी बढेको छ । परिणाम नै देखिएन ।

पार्टीको सभापतिका विषयमा यति धेरै विवादहरू आइरहेका छन् । समस्या कहाँनेर हो ?

रास्वपालाई एउटा माला बनाउने कडी नै रवि लामिछाने हुन् । अरु कोही होइन । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीको मालाको धागो रवि लामिछाने नै हुन् । तर, माला भनेको धागो मात्र हो, त्यसमा उनिएको फूल केही होइन भन्न थालिएको छ ।

रास्वपालाई एउटा माला बनाउने कडी नै लामिछाने हुन् । रास्वपाको मालाको धागो लामिछाने नै हुन् । तर, माला भनेको धागो मात्र हो, त्यसमा उनिएको फूल केही होइन भन्न थालिएको छ । रविजीको वरपर घुम्नेले धागो भनेकै माला, माला भनेको धागो भनेर सुनाउँछन् । पार्टी सभापतिलाई नै भ्रममा पारिएको छ ।

रविजीको वरपर घुम्नेले धागो भनेकै माला, माला भनेको धागो भनेर सुनाउँछन् । पार्टी सभापतिलाई नै भ्रममा पारिएको छ । अहिले हाम्रो पार्टी सभापति सरकारमा गएकै कारणले समस्या परिरहेको छ । पार्टी भनेकै रवि लामिछाने भन्ने भ्रम फैलाइएको छ । धागोले म मात्रै हो माला भनेर देखिएको अवस्था छ । पार्टीमा बढी क्षति रवि लामिछानेजी सरकारमा गएको कारणले भएको छ ।

तपाईंहरूलाई सरकारसँगै सभापतिको बारेमा व्यक्तिगत रूपमा उठेका प्रश्नहरूले पनि समस्यामा पारेको छ होइन ?

मेरो विचारमा विपक्षीले संसद रोकेर संसदीय छानबिन गर्नुपर्छ भन्यो भने बनाउनुपर्छ भन्ने हो । तर, यहाँ समस्या देखियो, यो दुःखद छ । मुद्दाहरू सवालहरू राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीको सभापतिको विरुद्ध होइन । यो रास्वपा गठन हुनुपूर्व रवि लामिछानेको विरुद्धको मुद्दा हो । सभापति रवि लामिछाने र एउटा मिडिया चलाउने रवि लामिछाने अलगअलग हुन् ।

रवि लामिछानेविरुद्धको मुद्दाको भारी पार्टीले बोक्छ त ?

विल्कुलै बोक्दैन । बोक्नु पनि हुँदैन । यहाँ हाम्रो गल्ती भएको छ । हामीले दुई वटा रवि लामिछाने छुट्याउन अप्ठ्यारो मानिरहेका छौँ । व्यक्तिगत रूपमा रवि लामिछानेसँग जोडिएका मुद्दामा पार्टी जोडिन हुँदैनथ्यो । जे-जे व्यहोर्नुपर्ने व्यक्तिगत रूपमा रविजीले व्यहोर्नुहुन्थ्यो ।

पार्टी बैठकमा उहाँ के भन्नुहुन्छ ?

होइन नै भन्नुहुन्छ । यसमा अर्को कुरा पनि छ । हामीसँग भएका कानुन कडा र जटिल छन् । व्यवहारमा ढाल्न वा कार्यान्वयन गर्न नसक्ने खालका छन् । यसमा सुधारको आवश्यकता छ । तर, कानुनी र व्यावहारिक पाटो फरक हो । कहिलेकाहीँ यसमा व्यक्ति फस्न सक्छ । यसरी फसेको व्यक्ति आफू जोगिन जे पनि गर्छु भन्नु गलत हुन्छ । समस्याको गाँठो झन् कसिलो हुन्छ । बरु आफ्ना कुरा प्रस्ट रूपमा भनेको भए द्विविधा हुँदैनथ्यो ।

हामीले पार्टी सभापतिलाई जोगाउनु छ, नैतिक रूपमा बलियो बनाउनु छ । साथै, रवि लामिछाने र पार्टी सभापति एकै होइन भन्नु छ । एकै ठाउँमा मिसाएर सिङ्गो पार्टी, पार्टीको अभियान, देशभरको उत्साह तोड्न पाइँदैन । रविजीमाथि उठेको प्रश्नको जवाफ दिनुपर्छ, उहाँले दिइरहनुभएको छ । तर, प्रश्नहरू निरन्तर उठिरहेका छन् । जवाफ दिइरहनु पनि भएको छ । यसलाई हेर्दा कतै जवाफ दिने तरिका बदल्ने हो कि । यहाँ त प्रश्नको चक्रजस्तो देखिएको छ, एकपछि अर्को गरेर ।

रवि लामिछानेमाथि संसदीय छानबिन समिति बनाउँदा फरक पर्दैन भन्ने तपाईंको भनाइ हो ?

हो, छानबिन समिति बनाउन सकिन्छ । म मेरो सभापति सबै आरोपबाट मुक्त हुनुहुन्छ भन्ने अपेच्छा राख्दछु । हामीले छानबिन समिति माग गर्ने सबैलाई विरोधीको नजरले हेर्न हुँदैन । छानबिन समितिलाई नै पार लगाउनेभन्दा पनि प्रश्नहरूको जवाफ दिएर निमिट्यान्न पार्नेतर्फ सोच्नुपर्छ ।

संसदको गतिरोध अन्त्य गर्न तपाईंहरूको पनि भूमिका हुन्छ कि हुँदैन ?

संसद एक दिन पनि बन्द हुनु हुँदैन । संसद खुला राख्नुपर्छ भनेर हामीले अभियान नै चलाएका हौँ । समिति बन्न वा बनाउन नसकेर संसद अवरोध हुने कुरामा मलाई दुःख लाग्छ ।

२८ गतेबाट सुरु हुने भनिएको अधिवेशन नै रोकिन सक्ने देखियो, बस्न नै नसक्ने अवस्था देखियो नि ?

अहिले हाम्रो पार्टी सभापति सरकारमा गएकै कारणले समस्या परिरहेको छ । पार्टी भनेकै रवि लामिछाने भन्ने भ्रम फैलाइएको छ । धागोले म मात्रै हो माला भनेर देखिएको अवस्था छ । पार्टीमा बढी क्षति लामिछानेजी सरकारमा गएको कारणले भएको छ ।

हो, हाम्रो कारणले संसद अवरुद्ध हुने विषयमा दुःख व्यक्त गर्दछौँ । संसदीय छानबिन समिति बनाउने र बनाउन नदिनेबारे स्पष्ट धारणा हुनुपर्छ । संसदीय समिति व्यक्ति विशेषका लागि भन्दा पनि समग्र समस्याको निकास खोजिने गरी समिति बनाउन हामी तयार छौँ ।

पार्टीको मिसन २०८४ बाटोमै अलमलियो होइन ?

हामी सरकारमा मिसन २०८४ कै आधारमा जान खोजेको हो, गएको पनि हो । तर, अर्कैको मिसन २०८४ को लागि पुग्यौँ । हामीले नो नट एगेन भनेको ओलीलाई अँगालो मारेर प्रचण्डलाई बोक्न गएपछि मिसन २०८४ ले हावा खायो । हामीलाई यसले मिसन २०८४ मा ठूलो क्षति गर्छ । यो निर्णयले कसैलाई पनि खुसी दिएको छैन । सरकारमा गएका साथीहरूले काम गरेर देखाउने अवसर छ । यो अवसर पनि गुमायौँ भने ठूलो युवा पङ्क्तिमा निराशा छाउने देखिन्छ ।

अब पनि सरकारमा बस्ने सम्भावना कत्तिको छ ?

यो सरकारको भर छैन । अहिले हामी बोलिरहेका छौँ, यही बेला सरकार ढलिसकेको पनि हुन सक्छ । यो पूर्ण कार्यकाल टिक्न पनि सक्छ । सरकारमा रहेकाको सिद्धान्त र चरित्र नै स्पष्ट छैन । सरकार रणनीतिको रूपमा सञ्चालन भइरहेको छ तर के गरिरहेको के भइरहेको स्पष्ट छैन, काम पनि पारदर्शी छैन ।

इलाममा चाहिँ किन चुनाव हार्नुभयो ?

हामी सरकारमा गएर नै गलत भएको हो । सरकारमा गएर निकम्माहरूसँग संगत गर्न थालेपछि हारियो । जनताले पुराना र नयाँको फरक नै छुट्याउन सकेनन् । इलाम निर्वाचनमा जानुगाडि पार्टीले आफ्नो चरित्र नै बिगारिसकेको थियो सरकारमा गएर । उम्मेदवार त गौण कुरा भयो । हाम्रो हार हाम्रो पराजय सरकारमा गएकै कारणले हो ।

तपाईंको निष्कर्ष सरकारमा जति बसिन्छ त्यति पार्टी कमजोर हुँदै जान्छ भन्ने हो ?

यसबारे मेरो प्रस्ट धारणा छ । सरकारमा जानु हुँदैनथ्यो । पार्टीका राम्रा साथी सरकारमा जानुभयो । साथीहरू नर्क जाने बाटो पिच (कालोपत्र) गर्दै हुनुहुन्छ । बाटो जति राम्रो बनाए पनि पुगिने गलतमा नै हो । यसले स्थापित गर्ने सत्य नयाँले पनि पुरानालाई नै बोक्ने भन्ने हो । यो सत्य जति समय आफूसँग रहन्छ निरन्तर क्षति हुन्छ । सरकारबाट निस्किए राम्रो ।

पछिल्लो राजनीतिलाई (जसपा फुटको) कसरी हेर्नुभएको छ तपाईंको पार्टी त्यहाँ त पुग्दैन नि ?

रास्वपा फुट्दैन । किन फुट्दैन भने, रास्वपाभित्र समूह (विचार समूह) बनेको छैन । हाम्रो पार्टीभित्र एक अर्कामा राम्रोसँग परिचय नै भएको छैन । पार्टीमा पूर्णकालीन सदस्य नै छैनन् । पार्टीभित्र, राजनीतिमा रहिनँ भने के हुन्छ भन्ने खालका साथीहरू हुनु हुन्न । बरु पार्टीको चरित्र सकिएर अनुपयुक्त हुने अवस्था आउन सक्छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, वैशाख २७, २०८१ १२:५५