एमालेमा जिल्ला अधिवेशन: केपी ओलीपछिकाे अध्यक्षका लागि पाैडेल र पाेखरेलकाे गुटगत प्रतिस्पर्धा

एमालेमा जिल्ला अधिवेशन: केपी ओलीपछिकाे अध्यक्षका लागि पाैडेल र पाेखरेलकाे गुटगत प्रतिस्पर्धा

A+ A A-

एमालेभित्र यतिबेला जिल्ला अधिवेशनसँगै एघारौँ महाधिवेशनको सांकेतिक अभियान सुरु भइसकेको छ । अध्यक्ष केपी ‌ओलीको विकल्पभन्दा पनि दोस्रो तहबाट नेतृत्वमा को पुग्ने भन्ने रस्साकस्सी देखिन थालेको छ । प्रदेश अधिवेशनमा सामान्य संकेत देखिएको एमालेभित्रको भावी नेतृत्वको दौड जिल्ला पुग्दा रफ्तार बढेको छ ।

अहिलेसम्म भएका जिल्ला अधिवेशनले त्यही संकेत गरेका छन् । त्यसमा उपाध्यक्ष विष्णु पौडेल र महासचिव शंकर पोखरेलको प्रतिस्पर्धा देखिएको छ । उनीहरूबीचको नेतृत्व होडबाजी अधिवेशनका क्रममा नेताहरूको गुटबन्दीका कारण छताछुल्ल भएको छ ।

गुटबन्दीसँगै हात हालाहाल

एमालेभित्र पछिल्ला दिनमा नेतृत्वका आंकाक्षीले स्थानीयस्तरमा शक्ति आर्जनको प्रयास गर्दा जिल्ला अधिवेशनहरू भने विवादरहित हुन सकेका छैनन् । जिल्ला अधिवेशनमा तालाबन्दीदेखि हात हालाहालसम्म भएका छन् । कञ्चनपुर जिल्लामा पदाधिकारीका आंकाक्षीले तालाबन्दी गरे भने धादिङमा हात हालाहाल नै भइदियो । अनि, स्याङ्या र ओखलढुंगामा पार्टीत्यागको घोषणा नै गरेर जिल्ला नेताहरूले असन्तुष्टि पोखेका छन् ।

जस्तो, ९ वैशाख २०८१ मा स्याङ्जा जिल्ला अधिवेशनलाई लिएर हरिनास गाउँपालिकाका अध्यक्ष खिमनारायण मानन्धरले सामाजिक सञ्जालमा स्टाटस लेखेर गाउँपालिकाको निर्वाचित अध्यक्षदेखि पार्टीको जिम्मेवारीसम्म छाडेको घोषणा गरे । उनले पार्टीमा चरम गुटबन्दी रहेको कारण देखाउँदै गाउँपालिका अध्यक्ष र पार्टीको जिम्मेवारी छाडेको घोषणा गरेका थिए । त्यसको पृष्ठभूमिमा भने एमाले सचिव पद्मा अर्याल र नारायण मरासिनी थिए । मानन्धर त्यसरी असन्तुष्ट हुनुको कारणचाहिँ सचिव अर्याल र नेता मरासिनीले जिल्ला अधिवेशनमा गरेको एकलौटी भनिएको छ । मानन्धरको भनाइमा निर्वाचन क्षेत्र र पालिकामा निर्वाचनमा पराजित भएकाहरूलाई जिल्ला अधिवेशनबाट पदाधिकारी बनाइएको छ । मानन्धरले भनेका छन्, ‘तर, दुईपटक चुनावमा गठबन्धनलाई पराजित गरी जितेको मजस्ता ठेट्नाहरूको पार्टीमा कुनै स्थान र मूल्याङ्कन नरहेका कारणले यो पार्टीमा बसिरहन मनले मानेन ।’ मानन्धरले प्रस्ट नभने पनि सचिव अर्यालमाथि गम्भीर आरोप थियो । अनि मानन्धरले त्यसो भन्नुको अर्थचाहिँ एमालेमा देखिएको दुुईवटा गुटको लडाइँ पनि हो । त्यसमा सचिव अर्याल उपाध्यक्ष विष्णु पौडेलनिकट मानिन्छन् ।

१ चैत २०८० मा कञ्चनपुरको नवौँ जिल्ला अधिवेशनमा पनि विवाद भएको थियो । चुनावी प्रक्रियाबाट अधिवेशन गर्ने कि सर्वसम्मत गर्ने भन्ने विषयले विवाद बनायो । केन्द्रीय निर्देशन सर्वसम्मत गर्ने भन्ने थियो । त्यही कारण पदाधिकारीमा उम्मेदवारी दिएकाहरूको नाम फिर्ता लिनुपरेको थियो । अधिवेशनमा पुुगेका अध्यक्ष केपी ओलीको निर्देशनअनुसार नै अध्यक्ष मण्डलले पदाधिकारीमा सर्वसम्मत घोषणा गर्ने तयारी गरेपछि सचिवमा उम्मेदवारी दिएका कर्णबहादुर चन्दले जिल्ला पार्टी कार्यालयमा तालाबन्दी नै गरेका थिए । अन्ततः नेतृत्वले सर्वसम्मत भन्दै नेतृत्व चयन गर्‍यो । कञ्चनपुरको अध्यक्ष बनेकी लक्ष्मी बुढा महासचिव शंकर पोखरेलनिकट मानिन्छिन् र यद्यपि, जिल्ला नेतृत्वमा उपाध्यक्ष विष्णु पौडेल र महासचिव पोखरेलका टिमबाट मिसमास आएको एमाले जिल्ला नेताहरूको बताएका छन् ।

२० माघ २०७९ मा धादिङ जिल्ला अधिवेशनको बन्दसत्रमा दुई पक्षबीच हानाहान नै भएको थियो । उक्त झडपमा परी विद्यार्थी नेता सन्तोष खनालको हात भाँचिएको थियो । भूमि त्रिपाठी र रामकुमार अधिकारीको गुटबीच लडाइँ हुँदा उक्त घटना भएको बाहिरिएको थियो । दुवै नेता जिल्ला अध्यक्ष हुने दौडमा थिए । झडपको स्थिति सिर्जना भएपछि अधिवेशन नै स्थगित गर्नुपरेको थियो ।

त्रिपाठी र अधिकारी प्रदेश नेतृत्वका दाबेदारमात्र थिएनन, केन्द्रीयत तहमा उपाध्यक्ष पौडेल र महासचिव पोखरेल गुटसँग जोडिएका नेता हुन् । दुवै गुटबीच कुटाकुट भएपछि अधिवेशन स्थगित गरेर नेताहरू अध्यक्ष ओली भेट्न काठमाडौं आएका थिए । त्यसपछि अधिवेशनको बन्दसत्र १ फागुन ०८० मा गरिएको थियो । अनि, नेतृत्व निर्वाचनबाट चयन गर्ने सहमतिपछि त्रिपाठी अध्यक्षमा निर्वाचित भए । अधिकारी प्रदेश अध्यक्ष कैलाश ढुङ्गेलनिकट र त्रिपाठी प्रदेश अध्यक्षमा पराजित भएका कृष्णप्रसाद दाहालनजिक मानिन्छन् । त्यसरी हेर्दा ढुङ्गेल पोखरेलनिकट र दाहाल पौडेलनिकट मानिन्छन्।

सल्यानमा १८ चैत ०८० मा भएको अधिवेशनमा पनि विवाद भयो । विवाद प्रदेश कमिटी अध्यक्ष गुलाबजंग शाह र जिल्लाको नेतृत्व लिन चाहने पक्षबीच नेतृत्व लिनका लागि भयो । आफ्नो गुट निर्वाचनमा पनि हार्ने अवस्था देखेपछि शाहले सर्वसम्मत नेतृत्व चयन गर्ने र आफू अनुकूलकालाई नेतृत्वमा ल्याउन चाहेपछि शाहइतर गुट कुलबहादुर गिरी, दानबहादुर केसीलगायतका नेताहरूले विरोध गरेका एमालेका जिल्ला नेताहरू बताउँछन् ।

अन्ततः शाहले चाहेअनुसार नै अधिवेशनबाट अध्यक्षमा भीमबहादुर सेन विजयी भए भने उनका प्रतिस्पर्धी गिरी पराजित भए । मुगुमा ९ मंसिर २०८० मा जिल्ला अधिवेशनको सुरुवात नै विधिविधानविपरीत भयो भन्दै विवाद भएको थियो । प्रदेश अध्यक्ष शाहले नै मुगुको जिल्ला अधिवेशनको बन्दसत्रको अध्यक्षता गरे, जुन विवादित बन्यो । त्यति मात्र होइन, शाहले घोषणा गरेको जिल्ला कमिटीलाई एमाले जिल्ला नेताहरू विवाद अहिलेसम्म टुंगो लागेको छैन् । हलबाट शाहले सर्वसम्मतको नाममा आफूनिकट पूर्णबहादुर रोकायालाई अध्यक्ष घोषणा गरेको भन्दै असन्तुष्टि छ । जिल्लाको नेतृत्वका लागि निर्वाचन गर्नुपर्ने बहुमत प्रतिनिधिको मागविपरीत शाहले एकलौटी रूपमा राति नेतृत्व घोषणा गरेको आरोप छ । असन्तुष्ट पक्षले केन्द्रीय संगठन विभाग, अनुशासन विभागमा निवेदन दिएका छन् ।

सल्लान, मुुगु तथा सुर्खेतलगायतका जिल्लाका अधिवेशनहरूले कर्णालीमा महासचिव पोखरेल हावी भएको संकेत गरेको एमाले नेताहरू बताउँछन् । शिलापत्रसँगको कुराकानीमा एमाले एक प्रदेश कमिटी सदस्यले कर्णालीका नेता यामलाल कँडेल र प्रदेश अध्यक्ष गुलाबजंग शाह महासचिव पोखरेलनिकट देखिएका छन् । त्यसैले, कर्णालीका जिल्लामा कमजोर रहेका पौडेल समूहभन्दा पनि पोखरेलसमूहकै नेताहरूबीच लडाइँ देखिएको छ । जस्तो, यामलाल कँडेल र गोरख बोगटीबीच दुुई समूह सक्रिय भएका छन् ।

हुनलाई दुवै नेताहरू पोखरेलनिकट हुन् तर हरेक जिल्लामा कँडेल र बोगटी टिम सक्रिय भएका छन् । कतिसम्म भने प्रदेश अधिवेशनमा बोगटी टिमले उम्मेदवार बनाएका मीनबहादुर शाहीलाई हराएर कँडेलले आफूनिकट गुलाबजंग शाहलाई अध्यक्ष निर्वाचित गराएका थिए । यद्यपि, कँडेल र बोगटी पनि सिधै अध्यक्ष ओलीसँग सम्बन्ध बढी राख्छन् । एमालेका अधिकांश जिल्ला नेतृत्वमा केही केन्द्रका पदाधिकारीका कारण गुटअनुसार निर्वाचनमा होमिए भने केही प्रदेश नेतृत्वका गुटअनुसार नै जिल्लामा नेतृत्व चयन हुँदै आएका छन् ।

पौडेल–पोखरेल प्रतिस्पर्धा

कोशी प्रदेशका १४ जिल्लामध्ये खोटाङ, ओखलढुङ्गा, सोलुखुम्बु, उदयपुर, संखुवासभा, पाँचथर र झापा गरी सातवटा जिल्लाका अधिवेशन सकिएका छन् । ओखलढुङ्गामा अधिवेशनमा वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेल, महासचिव शंकर पोखरेल, स्थायी कमिटी सदस्य शेरधन राईलगायत नेताहरूले अस्वाभाविक दबाब दिएको भन्दै पूर्वअध्यक्ष शंकर कटवालले ३४ वर्षको आफ्नो राजनीतिक जीवनमा १०औँ जिल्ला अधिवेशनबाट पार्टी छोेडेको घोषणा गरे । अधिवेशन सकिएलगत्तै उनले पार्टी त्याग गरेको घोषाणा मात्रै गरेनन्, आन्तरिक विवादलाई छताछुल्ल पनि पारिदिए ।

उनले भनेका थिए, ‘१०औँ जिल्ला अधिवेशनमा जे–जस्ता रवैया र गतिविधिहरू देखिए, जुन खालको आरोप–प्रत्यारोपको होडबाजी चल्यो, नेतृत्वको जुन खालको कार्यशैली र पक्षधरता देखियो, त्यो आफूले कहिल्यै नदेखेको नभोगेको भन्दै एमालेको साधारण सदस्य पनि नरहने गरी राजीनामा दिएको छु । मैले मेरो ३४ वर्षको राजनीतिक जीवनमा यस्तो विधि र पद्धतिविहीनताको अनुभूति गरेको थिइनँ । आजबाट म नेकपा एमालेको पार्टी सदस्यसमेत नरहेको सबैमा जानकारी गराउन चाहन्छु ।’

सुदूरपश्चिम प्रदेशका नौ जिल्लामध्ये पाँच जिल्ला दार्चुला, बैतडी, डडेल्धुरा, कञ्चनपुर र कैलालीमा अधिवेशन भइसकेको छ । दार्चुला, बैतडी, डडेल्धुरा र कञ्चनपुरमा निर्विरोध पदाधिकारी चयन भए । निर्विरोध भएका सबै जिल्लाका अध्यक्ष शंकर पोखरेलनिकट रहेको एमाले नेताहरूको भनाइ छ । सर्वसम्मत नेतृत्व चयन भएको दार्चुलामा ज्ञानेन्द्र घर्ती, बैतडीमा नरेश विक, डडेल्धुरामा गजेन्द्रबहादुर शाही, कञ्चनपुरमा लक्ष्मी बुढा पोखरेल गुटका हुन् । निर्वाचनबाट नेतृत्व चयन भएको कैलालीका यज्ञ ढुङ्गाना पनि पोखरेल गुटकै हुन् । ती जिल्लामा अन्य पदाधिकारीमा भने पौडेल गुटका विजयी भएको बताइन्छ ।

यता, बझाङमा १९ माघमा अधिवेशन उद्घाटन हुने दिन नै सूचना जारी गरेर स्थगित गरिएको थियो । त्यसपछि २–३ फागुनमा गर्ने भनियो । त्यो पनि अनिश्चित समयका लागि स्थगित भयो । स्थगित हुनुको कारण एक गुटका प्रतिनिधि बढी आएपछि अर्को गुटले विवाद निकालेको थियो । ९८ जना प्रतिनिधि दुवै पक्षले नक्कली थपेपछि विवाद बढेको थियो । बझाङमा पनि दुई गुट छन् । एक गुट केन्द्रीय सदस्य भैरवबहादुर सिंह र आशा विकको छ भने अर्को गुट केन्द्रीय सदस्य ऐन महर, अफिलाल ओखेडा र उपनिर्वाचनबाट प्रदेश सांसद बनेका अध्यक्ष दमनबहादुर भण्डारीको छ ।

लुम्बिनी प्रदेशमा तीन जिल्लामा मात्र अधिवेशन भएको छ । रुकुम–पूर्वमा सर्वसम्मत अध्यक्ष लीलामणि गौतम चयन भएका छन् । उनी पोखरेलनिकट मानिन्छन् । रोल्पामा निर्वाचनबाट अध्यक्षमा अमृत बुढामगर चयन भएका छन् । रोल्पामा बुढामगरको प्यानल नै विजयी भएको थियो । रोल्पामा पोलिटब्युरो सदस्य गोकुल घर्ती, कुमार दसौँदी, नवीन रोका मगर, यमुना रोका तामाङलगायतका नेताहरू अमृत बुुढामगरको पक्षमा लागेका थिए । यो टिम महासचिव पोखरेल गुटमा रहेको लुम्बिनीका एक एमाले नेता बताउँछन् । अर्की केन्द्रीय सदस्य ईश्वरी जीएम अर्का अध्यक्ष घनश्याम आचार्यको पक्षमा उभिएकी थिइन् । आचार्यको प्यानल नै पराजित भएको छ ।

लुुम्बिनीकै बर्दियामा २० वैशाखमा भएको नेतृत्वका लागि प्यानल बनाएर प्रतिस्पर्धा गरेका थिए । अध्यक्षमा शालिकराम अधिकारीको प्यानल नै विजयी भएको छ । अधिकारी उपाध्यक्ष पौडेलनिकट रहेको बताइन्छ । उनीसँग प्रतिस्पर्धा गरेर पराजित बनेका लालबहादुर श्रेष्ठ महासचिव पोखरेल गुटका हुन् । लुम्बिनी प्रदेश दुवै नेताहरूको गृह प्रदेश पनि हो । प्रदेश अधिवेशनमा भने पौडेल समूहका राधाकृष्ण कँडेल विजयी भएका थिए ।

यता, गण्डकी प्रदेशमा कास्की, स्याङ्जा, गोरखा, बागलुङ, लमजुङ, पर्वत र म्याग्दीमा अधिवेशन भइसकेको छ । कास्कीमा उपमहासचिव पृथ्वीसुब्बा गुट र मुख्यमन्त्री खगराज अधिकारी गुटबीच प्यानल नै बनाएर प्रतिस्पर्धा भएको थियो । कास्की जिल्लामा अधिकारी गुटका सबै पदाधिकारीदेखि बहुमत सदस्यहरू विजयी भए । अधिकारी महासचिव पोखरेलको समूहमा रहेका छन् भने गुरुङको समूह उपाध्यक्ष पौडेल पक्षमा छन् । यही समूहबीच कास्कीपछि पर्वतमा प्रतिस्पर्धा गरेका थिए । अधिकारी र पदम गिरीको समूहले गोविन्द पहाडीलाई उम्मेदवार बनाएको थियो भने गुरुङ र गणेश तिमल्सिना समूहले पदमपाणि शर्मालाई उम्मेदवार बनाएका थिए । अधिवेशनमा शर्मा समूह पराजित भएको थियो ।

गण्डकीमा मनाङ र मुस्ताङमा अधिवेशन हुन बाँकी छ । स्याङ्जा, गोरखा, बाग्लुङ, लमजुङ र म्याग्दी जिल्लामा गुरुङ पक्षका नेताहरू पदाधिकारीमा विजयी भएका छन् । केन्द्रमा गुरुङ र उपाध्यक्ष पौडेल एक गुटमा छन् ।

बागमतीमा दोलखा, सिन्धुली, सिन्धुपाल्चोक, ललितपुर र धादिङमा जिल्ला अधिवेशन भइसकेको छ । दोलखामा नरबहादुर श्रेष्ठ अध्यक्षमा विजयी भए । श्रेष्ठ पार्वत गुरुङको समूहमा छन् भने आनन्द पोखरेल समूहका ईश्वरचन्द्र पोखरेल पराजित भए । दोलखामा भने केन्द्रीय गुटभन्दा पनि पोखरेल र गुरुङ समूहको बढ्ता गुटबन्दी छ । दोलखामा गुरुङ कुनै गुटमा नखुले पनि उनी शंकर पोखरेलनिकट मानिन्छन् । पोखरेल भने वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेलनिकट मानिन्छन् ।

सिन्धुपाल्चोकमा अध्यक्षमा कमल नेपाललाई पराजित गरी होमनारायण श्रेष्ठ अधिवेशनबाट निर्वाचित भएका छन् । श्रेष्ठ गोकुल बाँस्कोटानिकट हुन् । यता, सिन्धुलीमा महेन्द्र श्रेष्ठले गणेश पहाडी, सुवास देवकोटाको टिमका उज्ज्वल कार्कीलाई पराजित गरेर अध्यक्ष निर्वाचित भए । ललितपुरमा पुरुषोत्तम आचार्यले चेतनाथ सञ्जेल, दिनेश कार्की र सुवर्ण श्रेष्ठलाई पराजित गरी अध्यक्ष निर्वाचित भए । उनी शंकर पोखरेलनिकट हुन् ।

मधेश प्रदेशको सन्दर्भ पनि त्यसरी नै विभाजित टिम आएको जिल्ला नेताहरूको भनाइ छ । अहिलेसम्म रौतहट, महोत्तरी र बारा गरी तीन जिल्लामा अधिवेशन भएको छ । बारामा पनि दुईवटा समूह बनाएर प्रतिस्पर्धा भएको थियो । त्यसमा टिना सुवेदीलाई पराजित गरी अध्यानन्द पाण्डे अध्यक्षमा विजयी भएका छन् ।पाण्डेले जिल्ला कमिटीमा बहुमत ल्याए । पाण्डे उपाध्यक्ष पौडेल गुटका हुन् । महोत्तरीमा बलराम यादव विजयी भए । यादव नेतृत्वको प्यानल नै विजयी भएको हो । अध्यक्ष यादवसहितको प्यानल महासचिव पोखरेलनिटक मानिन्छ । अध्यक्षमा पराजित भएका शिवचन्द्र सिंह भने पौडेल समूहका हुन् । रौतहट सचितानन्द साहको प्यानल नै निर्वाचित भएको थियो । अध्यक्षमा निर्वाचित भएका साह उपाध्यक्ष पौडेल गुटका हुन् ।

ओलीपछि पौडेल कि पोखरेल ?

एमालेमा केन्द्रमा अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीलाई धुरी मानिन्छ, तर त्यसपछि दोस्रो पुस्ताका नेताहरूमा चरम गुटबन्दी देखिन्छ । दोस्रो पुस्ताका नेताहरूमा नेतृत्व हत्याउनका लागि गुटबन्दी छ । त्यो गुटबन्दी सबैभन्दा बढी प्रदेश अधिवेशनमा देखियो । अधिकांश प्रदेश अधिवेशनमा महासचिव शंकर पोखरेल र उपाध्यक्ष विष्णु पौडेलबीच चरम गुटबन्दी देखिन्छ ।

एमालेका पदाधिकारीदेखि जिल्ला तहसम्म गुटबन्दी सक्रिय छ । जब विचार र सिद्धान्तले पार्टी चल्न छोड्छ, त्यसपछि नेताहरूले नै आफ्नो मान्छे र एसम्यान तयार गर्छ । आफ्ना मान्छे र एसम्यान जम्मा गर्दा गुट हाबी हुने एमाले उपाध्यक्ष अष्टलक्ष्मी शाक्य बताउँछिन् । शिलापत्रसँग उनले भनिन्, ‘विचार, पद्धति, प्रणाली त्याग्दा गुट जन्मन्छन् । एमाले पटकपटक विभाजन भयो । यो गुटका कारण हो, अहिले पनि नेतृत्वमा पुग्न गुट, समूह बनाउने र जसरी पनि जित्ने होडले गाँजेको छ ।’

एमालेमा अहिले गुटको कुनै आवश्यकता नभएको, सबैको सर्वमान्य नेता अध्यक्ष केपी शर्मा ओली भएको शाक्यको दाबी छ । ओलीसँग प्रतिस्पर्धा गर्ने कोही नेता नहुँदा एमालेमा गुट बनाउनु आवश्यक नभएको शाक्य बताउँछिन् । उनले भनिन्, ‘बाहिर प्रतिस्पर्धा गर्ने तरिकाले नभएर कहीँ न कही केही नेताहरूबीच गुट बनाउने होडबाजी चलेको पछिल्ला गतिविधिले देखिएको छ । यस्तो प्रवृत्तिले एमाले बनाउनेभन्दा पनि सक्नेतर्फ लैजान्छ, हिजोबाट पाठ सिक्नुपर्छ ।’

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, वैशाख २१, २०८१ १३:५३