किन फुटबललाई अलबिदा भन्न चाहन्छिन् अस्मिता रणपाल ? (भिडियाेसहित)

A+ A A-

'सपना त राष्ट्रिय टिमबाट देशका लागि गोल गर्ने थियो तर नियतिले अर्कै बाटो कोरिदिएको रहेछ ।'

स्याङ्जाको सेखाममा जन्मेकी हुन् अस्मिता रणपाल । विकट थियो उनको गाउँ । घरअगाडि कामचलाउ फुटबल ग्राउन्ड थियो । गाउँका दाजुभाइ फुटबल खेल्थे । आँखैअगाडि मैदान भएकाले चाहेर, नचाहेर उनले सानैदेखि फुटबल गेम हेरिन् ।

बिस्तारै उनलाई पनि फुटबल खेलमा रुचि जाग्यो । तर ग्रामीण गाउँ, विपन्न परिवार, त्यसमाथि केटी भएकाले उनलाई कम अप्ठेरो थिएन यो चाहना पूरा गर्न । आफूभन्दा मुनिका दुई भाइ-बहिनीको रेखदेख, स्कुल, घरको काम इत्यादि जिम्मेवारी थियो उनको काँधमा । अनि कति बेला समय निकाल्ने, कति बेला खेल्ने ?

‘केटाहरूसँग फुटबल खेल्छु भन्दा उत्ताउली भन्थे । यसलाई लाज पनि नलागेको भन्थे’, २० वर्षीया अस्मिता सम्झिन्छिन् ।

asmita 11695970609.jpg

समाजको तितो टिप्पणी अनि आमाको गाली खाँदै अस्मिता मैदान पसिछाडिन् । गाउँका दाइहरूको टिममा मिसिएर फुटबल खेल्न थालिन् उनी । खेल्दाखेल्दै अस्मिता फुटबलकी सिपालु खेलाडी बनिन् । स्थानीय म्याचहुँदै जिल्ला, प्रदेश अनि राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय मैदानमा उनले आफ्नो जादुमयी खेल देखाइन् ।

अस्मिताले खेलेको पहिलो म्याच थियो कोकाकोला कप २०७३ । मात्र १२ वर्षकी थिइन् उनी । त्यो खेलमा उनले व्यक्तिगत ४ गोल गरेर आफ्नो टिमलाई कप जिताइन् । यति मात्रै होइन, उनी म्याचको ‘उत्कृष्ट खेलाडी’ पनि घोषित भइन् । उनी सम्झिन्छिन्, ‘उपाधि जितेर फर्केपछि महिला खेलाडीबारे समाज र परिवारको दृष्टिकोणमा केही बदलाव देखियो । त्यो दिन मम्मीले ‘छोरी तिमी खेल, घरको काम म गर्छु’ भन्नुभएको कुरा अहिले पनि सम्झिन्छु ।’

यसपछि अस्मिताले क्षेत्रीयस्तरका कैयौँ म्याचहरू खेलिन् । तीमध्ये कतिपय प्रतियोगितामा उनको टिमले उपाधि जितेको थियो ।

पछिल्लो समय स्याङ्जाको वालिङ नगरपालिका– ८, चापाकोट सरेको छ अस्मिताको परिवार । उनका बुबा रोजगारीका लागि भारतमै बस्छन् । आमा वालिङ नगरपालिकामा मालीको काम गर्छिन् ।

वालिङबाटै धाएर अस्मिताले राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेलिसकेकी छन् । नेपालको प्रतिनिधित्व गरी फुबटल खेल्नकै लागि उनी भुटान, बंगलादेश र भारतसम्म पुगिन् ।

सन् २०१८ मा भारत बिहारको औरांगबादमा भएको अन्तर्राष्ट्रिय आमन्त्रण फुटबल टुर्नामेन्ट अस्मितासहित वालिङका साथीहरू पोखराको टिमबाट नेपालको प्रतिनिधित्व गर्दै खेलेका थिए । उक्त प्रतियोगिताको उपाधि जित्दा टिममा अस्मिता महत्त्वपूर्ण खेलाडी थिइन् । भुटानमा सन् २०१९ मा भएको साफ च्याम्पियनसिपअन्तर्गत उनले १५ वर्षमुनिको महिला फुटबल प्रतियोगिता खेलिन् । त्यसअघि बंगलादेशमा सन् २०१७ मा स्टाफ अण्डर वुमन च्याम्पियनमा खेलिन् ।

यसबाहेक उनले नेसनल वुमन्स लिग २०२१ (वालिङ टिम), नेसनल वुमन्स लिग २०२२ मा उत्कृष्ट प्रदर्शन गरिन् । आठौँ राष्ट्रिय खेलकुद प्रदेश प्रतियोगिता २०१८ र विराटनगरमा भएको सातौँ राष्ट्रिय खेलकुदमा उनी महत्त्वपूर्ण खेलाडी थिइन् । अस्मिता आठौँ क्षेत्रीय राष्ट्रपति दौड प्रतियोगिताकी विजेता पनि हुन् । उनले आठौँ क्षेत्रीय दौड २०१५ मा पनि भाग लिएकी थिइन् । यी सबै प्रतियोगिता उनले वालिङबाटै धाएर खेलिन् ।

'..तर नियतिले अर्कै बाटो कोरिदिएको रहेछ'

हालै मात्र उनी स्याङ्जाबाट काठमाडौं आएर बस्न थालेकी छन् । सँगै सिनियर राष्ट्रिय टिमका लागि तयारी पनि गरिरहेकी छन् । तर, उनको फुटबल सपना पहिलाजस्तो सग्लो छैन । उनलाई लाग्दैन, देशले आफूलाई सिनियर राष्ट्रिय खेलाडीका रूपमा पाउँछ । भन्छिन्, ‘हामी देशको नाम चम्काउन खेल्छौँ, हामी देशप्रति गर्व गर्छौं तर देशले हामीप्रति गर्व गरेको महसुस कहिल्यै भएन ।’

नेपालको राष्ट्रिय महिला फुटबल टिमबाट खेल्ने सपना उनले मिल्काइसकेकी त छैनन्, तर यो धमिलो भइसकेको अस्मिता बताउँछिन् । उनले अनदेखा गर्न सकेकी छैनन्, आफूभन्दा दिग्गज र उत्कृष्ट खेलाडीले खेल्दाखेल्दै मैदान छोडेको यथार्थ, पासपोर्ट बनाएर विदेशिएको वास्तविकता, अनि देशमै बसेका खेलाडीहरूको सास्ती । उनलाई लाग्दैन, सधैँ यसरी नै परिवारले आफ्नो खर्च धान्न सक्छ ।

उनीसँगै खेलेका कतिपय साथी विदेश पुगिसके । सिनियर टिमकै केही खेलाडीले खेलजीवन त्यागेर अरु नै पेसा/व्यवसाय अँगाले । ‘सानैदेखि भोगेकी हुँ, खेल्न जाँदासमेत घरबाट खर्च माग्नुपर्थ्यो । खेलिसकेपछि घर फर्केर जान भाडासमेत हुँदैनथ्यो । खेलेको पैसा घोषणा मात्रै हुन्थ्यो, हातमा त कहिले हो कहिले ? अहिले पनि धेरै खेलाडी साथीहरू, भाइबहिनीहरूले आफ्नै पैसा खर्च गरेर टुर्नामेन्ट खेल्न जानुपरेको छ, खेलेर घर फर्किने बेला कतिपय बहिनीसित भाडा पनि हुँदैन’, उनी भन्छिन् ।

हाइटले साथ दिएन

अस्मितालाई विभागीय टिमबाट खेल्न ठूलो रहर थियो । उनी एपीएफमा तालिम पनि गरिरहेकै छन् । तर, उनलाई हाइटले साथ दिएन । सानोमा भारी काम गरेकाले आफ्नो हाइट नबढेको उनी बताउँछिन् । अग्लो हुन उनले क्याल्सियम पनि नखाएकी होइनन्, तैपनि उचाइ अपेक्षाअनुसार बढेन ।

विभागीय टिमबाट खेल्न नपाए पनि सिनियर टिमबाट खेल्ने उनको धोको थियो । तर, देखेका धेरै कुराले उनलाई अघि बढ्न दिँदैन रे । अस्मिताले भनिन्, 'मसँगैका खेलाडी साथी एउटै कोठामा छौँ । म त मोडलिङ पनि गर्छु, त्यताबाट धेरथोर कमाउँछु । तर केवल खेलाडी मेरा साथीहरूको अवस्था दयनीय छ । घरबाट काठमाडौं आएका छन्, खेलेको पैसा पाउन वर्षाैं झुलिनुपर्छ ।'

उनका अनुसार, विभागीय टिमबाट खेल्नेले मासिक पारिश्रमिक पाउँछन् । तर, काठमाडौंमा त्यो हात्तीको मुखमा जिरा भनेझैँ हुन्छ । 'त्यति थोरै पैसा घरमा पठाउने कि, काठमाडाैंमा कोठा भाडा तिर्ने कि, रासन किन्ने कि, आफ्नो स्वास्थ्यका लागि खर्च गर्ने कि ?,' अस्मिताले भनिन् ।

आफू खेलाडी मात्रै भएको भए काठमाडौं आएर बस्न नसक्ने उनी बताउँछिन् ।

उनको विचारमा अहिले जति पनि राष्ट्रिय खेलाडीहरू उत्पादन भइरहेका छन्, यसको मुख्य श्रेय तीनवटा विभागीय टिम (नेपाल आर्मी, नेपाल पुलिस र सशस्त्र प्रहरी बल) लाई जान्छ । 'कम्तीमा विभागीय क्लबले जस्तै हाम्रो देशको राखेप र एन्फाले पनि सुविधा दिने हो भने हामी खेलाडीले आफ्नो सपना मिल्काएर तर्किनुपर्ने थिएन,' अस्मिताले भनिन् ।

‘त्यसैले त धेरैले सोध्नुहुन्छ, नेपालमा फुटबल खेलेर भविष्य के छ ? यी सबै प्रश्नलाई हामी खेलाडीले मैदान छिर्नका लागि बेवास्ता गरिरहेका हुन्छौँ । तर, राज्यले समेत हामीलाई प्रोत्साहनका लागि देखिने गरी केही गर्दैन । घोषित पुरस्कारसमेत वर्षौंसम्म दिँदैन । अनि खेलाडीले कसरी जिउने, कसरी जीवनयापन गर्ने ?,’ उनी प्रश्न गर्छिन् ।

नाचेर टिकटकमा चर्चित

फुटबलबाहेक अस्मिताको अर्को खुबी नृत्य थियो । उनी सानैदेखि नाच्न सिपालु थिइन् । २०७० सालमै उनी स्याङ्जा डान्सिङ स्टार विजेता भएकी थिइन् । त्यसपछि २०७५ सालमा फुटबल खेल्न बंगलादेश जानुअघि उनले नृत्य प्रतियोगिता स्याङ्जा टप मोडलको उपाधि जितिन् । त्यसपछि गाउँमै उनले केही वर्ष नृत्य पनि सिकाएकी थिइन् ।

टिकटकभन्दा अगाडि ‘म्युजिकल्ली’ भन्ने भिडियो शेयरिङ एप थियो । उनका कतिपय साथी म्युजिकल्लीमै चर्चित भएका थिए । तर, त्यतिबेला अस्मितासँग मोबाइल थिएन । मोबाइल किनेपछि उनले नाचेर छोटो भिडियो टिकटकमा पोस्ट गर्न थालिन् । ‘पहिलो पोस्टमा ५/६ सय लाइक आयो, धेरैले कमेन्टमा उत्साहित प्रतिक्रिया दिनुभयो’, अस्मिता भन्छिन् ।

उनले टिकटक चलाउन थालेको दुई वर्ष पनि भएको छैन । उनको अकाउन्ट बन्द हुनुअघि टिकटकमा उनका साढे ७ लाखभन्दा बढी फलोअर्स थिए । ‘रिस गर्नेहरूले भित्रभित्र अभियान चलाएरै रिपोर्ट गरिदिए, अपिल गर्दा पनि खुलेन । ४/५ महिनाअघि नयाँ अकाउन्ट खोलेकी छु’, अस्मिताले सुनाइन् ।

उनको नयाँ टिकटक अकाउन्टमा पनि अढाई लाख फलोअर्स नाघिसकेका छन् । खेल वा मोडलिङका लागि कतै जाँदा उनले नाचेको भिडियो टिकटकमा शेयर गर्ने गरेकी छन् । भन्छिन्, ‘टिकटकले करिअरमा मलाई वैकल्पिक निर्णय लिन ठूलो मद्दत गर्‍यो । यसैमार्फत मैले मोडलिङमा प्रवेश पाएँ, धेरैको माया र सहानुभूति पाएँ । संघर्ष यात्रा केही सहज भएकाले आफ्नो पढाइ रोकिने जोखिमबाट छुटकारा पाएँ ।’ स्नातक तेस्रो वर्षमा अध्ययनरत अस्मिता जसरी पनि पढाइ पूरा गर्न चाहन्छिन् ।

खेलको माध्यमबाट पर्यटन प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले मनाङको उच्च स्थान (हाई अल्टिच्युड) मा हालै मात्र उनी मैत्रीपूर्ण फुटबल प्रतियोगितामा खेलेर फर्केकी छन् । समुद्री सतहबाट २ हजार ८ सयदेखि ३ हजार ५ सय मिटरसम्मको उचाइमा रहेको खेल मैदानमा उनी हिमालयन स्नो लियोपार्ड समूहको टिममा 'डिफेन्डर' थिइन् ।

मैत्रीपूर्ण तीनवटै खेलमा उनको टिमले जित निकालेको थियो । लियोपार्ड समूहमा नेपाली फुटबल टिमका पूर्वकप्तान हरि खड्का, अनिल गरुङ, पूर्वकिपर उपेन्द्रमान सिंह र नवीन न्यौपाने, राष्ट्रिय महिला फुटबल टिमकी पूर्वकप्तान निरु थापा, तेक्याण्दो खेलाडी सीता तामाङ, मिस नेपाल वर्ल्ड श्रीच्छा प्रधान, कलाकार तथा आन्ट फाउन्डेसनका संस्थापक अध्यक्ष प्रशान्त ताम्राकार, अमेरिकाको वाइल्ड एन्ड फ्रि फाउन्डेसनका संस्थापक म्याट ब्राकेन, नामिबियाको फुल सर्कल स्डडिज एन्ड सफारीका संस्थापक डा जेफ मोन्टिप्रिङ, कलाकारहरू त्रिचु राई, नरेन खड्का, गायक तथा संगीतकार जेम्स प्रधान, मिस्टर नेपाल समर्पण कार्की, मिस्टर नेपाल रनर अप निमेश कपाली तथा प्रिस्का उदास थिए ।

'खेलाडी भएको नाताले समाज र देशलाई फाइदा पुग्ने हरेक अभियानमा म साथ दिनेछु । पर्यावरण सन्तुलन कायम गर्ने प्रयासमा सकेसम्म योगदान गर्न चाहन्छु,' उनले भनिन् ।

पछिल्लो समय उनले आफ्नो प्राथमिकतामा फुटबल कम, मोडलिङ बढी पार्ने गरेकी छन् । हालै मात्र तालिम छोडेर उनी सुटिङमा निस्केकी थिइन् । भन्छिन्, 'रगतमा फुटबल नै दौडिरहेको छ तर बाध्यताले अन्तै दौडिन उक्साइरहेको छ । २१ वर्ष पुग्न लागेँ, बेलैमा निर्णय गर्न सकिनँ भने पछि पछुताउनुपर्ने हुन सक्छ । त्यसैले सम्भवतः अब मेरो बाटो मोडलिङतिरै सोझिएको छ,' उनले प्रस्ट पारिन् ।

सम्झिन्छिन् ती दिन

asmita 21695970622.jpg

उनका बुबा रोजगारीको सिलसिलामा भारत बस्थे । अस्मिता जन्मिएपछि परिवारै भारत गए । उनी ५/६ वर्ष भएपछि उनीहरू स्याङ्जा फर्केका थिए । अस्मिताले मामाघरमा बसेर वालिङको भुम्रे माध्यमिक विद्यालयमा पढिन् । उनी सानैदेखि मेहनती थिइन् । भन्छिन्, 'सानो छँदा अरु मस्त निद्रामा भएको बेला बिहान ४ बजे उठेर म रनिङ गर्थें । राष्ट्रिय खेलकुद खेल्नुअघि ४ बजे रनिङ गरेर, ६ बजे क्याम्पस गएर, १० बजे घर आएर हतारहतार खाना खाएर ११ बजे पायोनियर स्कुलमा काम गर्न पुग्थेँ । यो ११ मा पढ्दाको कुरा हो ।' कलेज पढ्दाकै समयमा उनले तीनवटा स्कुलमा नृत्य सिकाउँथिन् ।

क्याम्पस पढ्न थालेपछि उनको काँधमा जिम्मेवारी थपिएको थियो । 'छोरी भने पनि छोरा भने पनि मै थिएँ, मैले नगरे कसले गर्छ भनेर जे काम पाए पनि गरेँ,' उनले भनिन् । कुनै बेला उनले बालुवा बोक्ने काम गरेर आमालाई सघाएकी थिइन् । अस्मिता भन्छिन्, 'जे काम पाए पनि गर्थें, खाली कहिल्यै बस्दिनथेँ ।'

कलिलै उमेरमा संघर्षको पहाड उक्लिँदै अघि बढेकी अस्मितालाई अहिले भने आमाबुबाप्रतिको जिम्मेवारी पूरा गर्न सक्छु भन्ने आत्मविश्वास छ । त्यसैले फुटबलबाट मोडिएर आम्दानी र अध्ययनको बाटो रोजेको उनी बताउँछिन् । भन्छिन्, 'छोरीले फुटबल खेल्न हुँदैन, सक्दैनन् भन्थे, मैले खेलेर देखाएँ । अब आमाबुबाको रेखदेख र हेरचाह पनि गर्छु, गर्न सक्छु ।'

बहिनी पनि फुटबलर

आफ्नो पालामा जेजस्तो भए पनि बहिनीहरूको पालामा राम्रो होस् भन्ने कामना गर्छिन् अस्मिता । उनकी बहिनी दीक्षा रणपाल पनि फुटबल खेलाडी नै हुन् । उनले हालै मात्र अन्तरविद्यालय स्तरको फुटबल प्रतियोगितामा कुल २२ गोल गरिन् । ‘म सिनियर टिमबाट खेल्न नपाए पनि चिन्ता छैन, मेरी बहिनीले पक्कै खेल्नेछिन्, हामीले जस्तो सास्ती उनीहरूले भोग्न नपरोस्,’ अस्मिताले भनिन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, असोज १३, २०८० १०:००