ओलीले भनेझैँ चुनावपछि एमाले–कांग्रेसको गठबन्धन सरकार कति सम्भव ?

नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी ओली मतदानको सम्मुखमा चुनावपछि कांग्रेस–एमालेको गठबन्धन सरकार बन्ने बताएका छन् । ओलीले केही महिनादेखि चुनावपछि सत्ता गठबन्धन भत्किने बताइरहेका थिए । मतदान हुनुभन्दा दुई दिनअघि कांग्रेस–एमालेको गठबन्धन सरकार बन्ने बताएका छन् । बिहीबार गृहजिल्ला झापा पुगेका ओलीले यस्ताे समीकरणबारे सार्वजिनक रूपमा बाेलेका हुन् ।

यद्यपी, एमाले अध्यक्षको ओलीको त्यो अभिव्यक्तिलाई कांग्रेस नेताहरूले बहसको विषय बनाएका छैनन् । एमाले अध्यक्ष ओलीले जाेड दिएर विगतमा कांग्रेससँग गरेको गठबन्धनको उदाहरण दिँदै ‘मंसिरको निर्वाचनपछि कांग्रेस र एमाले सरकार पनि बन्न सक्छ’ भनिरहेका छन् ।

चुनावको सम्मुखमा ओलीको यो अभिव्यक्ति पहिलोपटक आएको भने होइन । र, प्रयास पनि पहिलोपटक भएको होइन। गत फागुनमा अमेरिकी सहयोगसम्बन्धी सम्झौता मिलेनियम च्यालेन्ज कम्प्याक्ट (एमसीसी) संसदबाट अनुमोदन गर्ने बेलामा पनि सत्ता गठबन्धन भत्काएर एमाले र कांग्रेसले सरकार बनाउने कसरत भएकाे थियाे ।माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादी एमसीसीको विपक्षमा उभिएका बेला एमाले अध्यक्ष ओलीले प्रधानमन्त्री देउवालाई त्यही सन्देश दिएका थिए । त्यतिबेला देउवापत्नी आरजु राणा, वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल र सभापति देउवाले पनि माओवादी र एसलाई बाहिर राखेर सरकार बनाउन प्रस्ताव गरेको सार्वजनिक भएको थियो ।

गत वैशाखमा पनि एमालेले नेकपा एस र माओवादीलाई बाहिर राखेर सरकार बनाउन कांग्रेसलाई प्रस्ताव गरेको थियो । कांग्रेसले एस र माओवादीसँगको गठबन्धन तत्काल तोडन् नसकिने बताएपछि एमाले कांग्रेससँग असन्तुष्ट देखिएको थियो ।

२०६५ मा माधव नेपाल प्रधानमन्त्री हुँदा कांग्रेसको समर्थनमा एमाले नेतृत्वको सरकार बनेको थियो । त्यसभन्दा अघि पनि नेता गिरिजाप्रसाद प्रधानमन्त्री भएका बेला ओली उपप्रधानमन्त्री र परराष्ट्रमन्त्री भएका थिए । त्यसबाहेक २०७० मा चुनावपछि पहिलो दल कांग्रेस र दोस्रो दल एमाले मिलेर सरकार बनाएका थिए । तेस्रो दल माओवादी सडक आन्दोलनमा गएको थियो ।

एमालेले एक्लै १ सय ५० सिट जित्ने दाबी गर्दै आएका एमाले अध्यक्ष ओलीले मतदानको दुई दिनअघि चुनावपछि कांग्रेस–एमाले गठबन्धनको सरकार बन्ने अभिव्यक्ति दिनु आफैँमा विराेधाभासपूर्ण छ । ओलीको तर्कलाई व्याख्या गर्दै ओलीनिकट नेता देवेन्द्र दाहाल अहिलेकै गठबन्धन चुनावपछि पनि सरकारमा रहिरहे देशमा झन समस्या सिर्जना हुने र त्यसको विकल्पमा एमाले–कांग्रेसको सरकार बन्न सक्ने अभिव्यक्ति दिएको बताउँछन् । दाहालले भने, ‘अहिलेकै गठबन्धनको सरकारले फेरि चुनावपछि पनि निरन्तरता पाए जनमतको कदर हुँदैन र अपमान हुने भएकाले सरकारकाे नेतृत्व गर्ने दल फेरिनुपर्नेछ’, दाहालले शिलापत्रसँग भने ।

मतदानको दुई दिनअघि ओलीले सार्वजनिक रुपमा अब एमाले–कांग्रेसको सरकार बन्ने अभिव्यक्ति दिनुकाे अन्तर्य माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादीलाई दबाबमा राख्नु हुनसक्छ । र, कांग्रेसभित्रको मत माओवादी र एकीकृत समाजवादीका उम्मेदवारमा ट्रान्सफर कम गराउने रणनीतिसँग जोडिएको विश्लेषण भइरहेको छ । कांग्रेस प्रवक्ता प्रकाशशरण महतको बुझाइमा पनि ओलीको अभिव्यक्ति सत्ता गठबन्धनका दलहरूको मत भड्काउने र कार्यकर्ताबीच फाटो ल्याउने रणनीति हो । शिलापत्रसँगको कुराकानीमा महतले गठबन्धनका कार्यकर्ताको मत भड्काउन ओलीले खोजिरहेकाे बताए ।

शिलापत्रसँग महतले भने, ‘चुनावपछि सत्तारुढ गठबन्धनकै सरकार बन्छ । यो विषयमा कांग्रेस र सत्ता साझेदार पार्टी स्पष्ट छन् । त्यही भएर अहिले सरकार बनाउन बहस आवश्यक छैन।’

कांग्रेसभित्र संस्थापन इतर समूह गठबन्धनसँग सन्तुष्ट छैन । कांग्रेस एकल चुनावमा जानुपर्ने मत राखिरहेको थियो । तर, सभापति शेरबहादुर देउवा तत्काल प्रचण्ड र माधव नेपाललाई छोड्न सक्ने अवस्थामा थिएनन् । त्यससँग असन्तुष्ट कांग्रेस मतलाई आर्कषित गर्न ओलीले चाहेका छन् । त्यसका लागि पनि अहिले ओलीले बोल्नुपर्ने थियो । अर्थात गठबन्धनभित्र थप अविश्वास सिर्जना गर्दा त्यसको फाइदा एमालेलाई हुनसक्छ ।

त्यसो त, ओली स्वयम् पनि चुनावपछि सरकार बनाउनुपर्ने दबाबमा छन् । झण्डै २ वर्ष सत्ताबाहिर रहेको एमालेका लागि अहिलेको गठबन्धनले निरन्तरता पाउँदा कम्तिमा २ वर्ष सत्ता बाहिर रहनुपर्नेछ । प्रदेश सरकार र केन्द्रीय दुवै सरकार गुमाउने स्थितिमा ओलीमाथि पार्टीभित्रै पनि दबाब बढ्न सक्छ ।

त्यसको पूर्वानुमान गरेका ओलीले नयाँ तुरुप फ्याँकेको राजनीतिक विश्लेषकहरूको भनाइ छ । अझ चुनावमा कम सिट आएमा ओलीमाथि अर्को संकट आउने पनि उनीहरूको भनाइ छ । त्यस्तो अवस्थामा पार्टीभित्र ओलीविरोधी मत मुखर हुनेछ । त्यसलाई मत्थर गर्न ओलीलाई झन सकस पर्न सक्छ । त्यसैले पनि ओली चुनावपछि सरकारमा एमालेको सहभागिताको प्रयास गर्नेछन् । त्यसका लागि माहाैल बनाउन पनि अहिले यस्तो अभिव्यक्ति दिएको विश्लेषण भइरहेको छ ।

नतिजामा निर्भर

चुनावको नतिजाले सरकारको समीकरण निर्धारण गर्न सक्छ । जस्तो, सत्ता गठबन्धनका दलहरूभित्र मत स्थानान्तरणमा समस्या भइदिएमा एकीकृ समाजवादी र माओवादीका उम्मेदवार पराजित हुने संभावना हुन्छ । त्यस्तो अवस्थामा गठबन्धनभित्र अविश्वास सिर्जना हुनेछ । त्यतिबेला कांग्रेससँग एमालेले सहकार्य गर्ने वातावरण बन्न सक्छ ।

अघिल्लो चुनावको तुलनामा माओवादी, जसपा, लोसपा र एकीकृत समाजवादीको सिट घट्ने विश्लेषण भइरहेको छ । त्यही भएर अहिलेको सत्तागठबन्धन दललाई भत्काएर सरकार बनाउन एमालेले प्रयास गर्न सकिने उनीहरूको तर्क छ।

अहिलेसम्मको अवस्था हेर्दा याे चुनावमा कांग्रेस पहिलो पार्टी बन्ने देखिन्छ । त्यसकै आधारमा एमाले अध्यक्ष ओलीले कांग्रेस, माओवादी र एमालेबाट फुटेको एसको मत भड्काएर एमालेमा तान्नका लागि सरकारको कार्ड फालेको हुनसक्ने राजनीति विश्लेषक पुरञ्जन आचार्य बताउँछन् ।

शिलापत्रसँग आचार्यले भने, ‘निर्वाचनका मुखमा राजनीतिक दलका शीर्ष नेताले जनतामा द्विविधा पैदा हुनेगरी अभिव्यक्ति दिनु सामान्य विषय हो । तर, त्यसको असर कस्ता मतदातामा पर्छ यो अर्को पार्टीले विचार गर्नुपर्छ ।’ अहिलेकै अवस्थामा चाहिँ कांग्रेस–एमालेको सरकार बन्न नसक्ने आचार्यको भनाइ छ ।

अर्का राजनीतिक विश्लेषक विजयकान्त कर्ण पनि तत्काल एमाले र कांग्रेसबीच सरकार बन्ने अवस्था देख्दैनन् । शिलापत्रसँग कुरा गर्दै कर्ण भन्छन्, ‘कांग्रेस र एमाले प्रतिस्पर्धी पार्टी भएका कारण पनि मंसिरको चुनावपछि कांग्रेस–एमालेको सरकार बन्न सक्ने अवस्था देखिँदैन।’

प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर १, २०७९ १८:०७