पालुङटारको फाँटमा वार्तालाप : बाबुराम माओवादीमै भइदिएको भए...

A+ A A-

गोरखा पालुङटारको भसुण्डे फाँटमा लगाएको धान थन्क्याउन किसानलाई भ्याइनभ्याइ छ । यो पूर्वप्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराईको वडाकै फाँट हो । डा. भट्टराईको गाउँ पालुङटार नगरपालिका– १, बेलबास, खोप्लाङ हो । राजनीतिक अस्थिरताको भूमरीमा फसेका भट्टराईप्रति उनको गाउँठाउँमा राम्रो सेन्टिमेन्ट छ । माओवादीमै भएकाहरू पनि उनको खुलेर प्रशंसा गर्छन् ।

पालुङटार प्रतिनिधिसभा चुनावमा गोरखा निर्वाचन क्षेत्र नम्बर २ मा पर्छ । डा. भट्टराईले चुनाव लड्दै आएको यो क्षेत्रमा अहिले नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड मैदानमा छन् । यही निर्वाचन क्षेत्रका मतदाता हुन्, पालुङटार–१ का ७६ वर्षीय लिलबहादुर श्रेष्ठ । पूर्वप्रधानमन्त्री भट्टराईको गाउँठाउँका उनले बाबुराम जति पटक उठे त्यति नै पटक उनलाई मत दिए । लिलबहादुर माओवादी समर्थक हुन् ।

आफ्नै निर्वाचन क्षेत्रमा आफैँले समर्थन गर्ने पार्टीका अध्यक्ष चुनाव लड्न आए पनि उनमा उत्सुकता छैन । दरौँदी नदीछेउको भुसुण्डे फाँटमा उनीसँग शनिबार दिउँसो आगामी चुनाव, छिमेकी डा. बाबुराम र माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डबारे गफिँदा सबैभन्दा बढी चासो बाबुरामको कुरामा देखियो । उनले बाबुरामले गाउँमा बाटो खोलिदिएको भन्दै प्रशंसा मात्रै गरेनन्, कडा आलोचकको रूपमा पनि आफूलाई उभ्याए ।

बाबुरामको काम, व्यवहारप्रति सकारात्मक भए पनि उनको पार्टी फेरिरहने बानीको लिलबहादुरले कडा आलोचना गरे । बाबुरामका कारण लिलबहादुर माओवादीसँग नजिक भएका थिए । बाबुराम २०७० सालमा चुनाव लड्दा उनको घरदैलो र चुनावी सभामा पनि हिँडे । तर, बाबुरामसँगै अस्थिर राजनीतिक यात्रामा भने लागेनन् ।

बाबुरामका विचार, भिजनका प्रशंसक लिलबहादुर उनको पछिल्लो अस्थिर राजनीतिक यात्राबारे मात्र चिन्तित छैनन्, आफ्नो गाउँठाउँ विकास नहुनेमा चिन्ता पनि दर्शाउँछन् । लिलबहादुर भन्छन्, ‘बाबुराम ठीकै थिए । उनले ठाउँ छोड्ने गरे । भताभुंग, लथालिङ्ग भयो । अहिले प्रचण्डसँगै एकै ठाउँ भइदिएको भए संगठन पनि बन्थ्यो । हाम्रो ठाउँ पनि बन्थ्यो ।’

२०७२ सालमा तत्कालीन एकीकृत नेकपा माओवादी छोडेयता डा. भट्टराईको राजनीतिक शक्ति क्षयीकरणको बाटोमा छ । यहीबीच उनको यात्रा नयाँ शक्तिबाट सुरु भएर जसपा हुँदै अहिले नेसपासम्म आइपुगेको छ । उनी जुन बाटो रोज्छन्, त्यहाँ जानेहरू पनि छन् । जनयुद्धका ‘सेकेन्ड म्यान’ मानिने बाबुरामले आफ्नो गाउँ घर हुँदै देशभर थुप्रोलाई माओवादीमा गोलबद्ध गरे । बाबुराम आफू माओवादीमा नभए पनि उनले भित्र्याएकाहरू त्यहीँ छन् ।

बाबुरामको गाउँठाउँका दाजुभाइ पनि उनीसँगको निकटताले माओवादीमा लागे । तर, उनको राजनीतिक अस्थिरता देखेर असाध्यै चिन्तित हुन्छन् । पालुङटारमा बाबुरामप्रति स्थानीयको राम्रो सेन्टिमेन्ट छ । कुनै बेला थियो, बाबुराम गाउँका घरघर पुग्थे । लिलबहादुरका अनुसार शान्ति सम्झौतापछि बाबुरामले उनकोमा आएका थिए । बाबुराम आएको थाहा पाएपछि लिलबहादुरको परिवारलाई माओवादीको ट्याग लाग्यो ।

बाबुराम आएर बसेकै कारण आफ्नो माइलो छोराले विद्यालयको जागिर नै गुमाउनुपरेको उनी सुनाउँछन् । जसले गर्दा लिलबहादुरको माओवादीसँग भावनात्मक सम्बन्ध झनै गहिरो बन्न पुग्यो । कांग्रेस समर्थकले उनको छोराको जागिर नै खाइदिए । ‘त्यो बेला छोराले एउटा जागिरले तीन जना पालेको थियो । बाबुराम आएको थाहा पाएपछि माओवादीमा लाग्यो भनेर कांग्रेसले निकालेर पठाए,’ उनले सुनाए, ‘हामी गाउँले मिलेर कक्षा ५ सम्म पुर्‍याएका थियौँ । राजनीति गरेर निकाले । अहिले विद्यार्थी चार/पाँच जना छन् ।’

गोरखाको सिरानचोक गाउँपालिका पनि प्रचण्ड चुनाव लड्न लागेकै क्षेत्रमा पर्छ । सिरानचोक– ४, चोरकाटेका बोधबहादुर कुमाल जनयुद्धताका नै माओवादीमा भूमिगत भएका थिए । आन्दोलन र राजनीति भनेर जीवन नचल्ने देखेपछि २०६० सालपछि माओवादीमा कुमालले सक्रियता घटाए । माओवादी समर्थक भए पनि अहिले उनी सक्रिय छैनन् तर प्रचण्डलाई जिताउन मत दिन्छु भनेर खुलेरै सुनाउँछन् । प्रचण्डलाई गाली पनि गर्छन् । ‘माओवादीका कुरा मन परेर त्यतिबेला म लागेको थिएँ । हण्डर–ठक्कर खाएर आइयो,’ उनी असन्तुष्टि पोख्छन्, ‘अहिले हाम्रो मूल्यांकन हुँदैन । आ–आफ्नो स्वार्थका लागि ठीकै छ ।’

२०५४ सालमा माओवादीसँग जोडिएका कुमाल २०५८ साल ८ मंसिरमा गोरखाकै भच्चेकमा सरकारी पक्षबाट गिरफ्तारीमा परेका थिए । त्यतिबेला सेनाको हिरासतमा २१ महिना बसेको उनले सुनाए । त्यहाँबाट छुटेपछि उनी कतार गए । दुई वर्षमा त्यहाँबाट फर्केपछि बोधबहादुर अहिले गाउँमै खेती किसानी गरेर बसेका छन् । लिलबहादुरजस्तै उनी पनि माओवादीको समर्थन गरेरै बसेका छन् ।

उनको र बाबुराम भट्टराईको घर वारिपारिको डाँडामा पर्छ । बाबुराम गोरखाका लागि काम गरेको मान्छे भए पनि एकै ठाउँमा टिक्न नसक्ने प्रवृत्तिले अप्ठेरोमा पुर्‍याएको उनी बताउँछन् । तर, कामको हिसाबले उनमा बाबुरामप्रति कुनै गुनासो सुनिएन । गोरखाका गाउँगाउँमा सडक पुर्‍याएको र आफूले सकेको योगदान गरेको भन्दै उनी बाबुरामको मुक्तकण्ठले प्रशंसा गर्छन् । बोधबहादुर भुसेण्डे फाँटबाट देखिने एउटा डाँडोतिर औँला तेर्स्याउँछन्, ‘त्यो छोप्राकको डाँडोमा बाटो पुग्छ भनेर कसले सोच्याथ्यो र ? बाबुरामले गरेकै हुन् । तर, पार्टीगत हिसाबले समस्या भयो नि !’

प्रचण्डसँग मिलेर समाजवादी केन्द्र गठन गर्ने चर्चाबीच डा. भट्टराईको पार्टी गोलाकारभित्रको हँसिया हतौडा चुनाव चिह्न लिएर चुनावी प्रतिस्पर्धामा छ । यसले पनि बाबुरामले घुम्दै–फिर्दै प्रचण्डसँगै मिल्ने संकेत पनि गरेका छन् । गोरखामा माओवादीको पकड छ । बाबुरामको गृहपालिका पालुङटारमा बाबुरामको प्रभाव अझै पनि राम्रो छ । गत स्थानीय तहको चुनावमा माओवादी विजयी हुँदा त्यतिबेला बाबुराम रहेको जनता समाजवादी पार्टी दोस्रो भएको थियो । विजयी भएका माओवादीसँग जसपाका उम्मेदवारकाे भिन्नता पनि जम्मा ३ सय ५५ थियो ।

गोरखा २ मा स्थानीय तहको नतिजाअनुसार सबै ठाउँमा उम्मेदवारी नदिए पनि जसपाको मत साढे ७ हजार छ । एमाले गठबन्धनविरुद्ध एक्लै लड्दा ७ हजार ९ सय मत पाएको थियो । यो मतले पनि गोरखा २ मा बाबुराम र एमालेको शक्ति बराबर रहेको देखाउँछ ।

स्थानीय तहको मतअनुसार माओवादीको २२ हजार २५० मत छ भने कांग्रेसको २१ हजार मत छ । स्थानीय तहको मतपरिणामलाई आधार मान्दा गोरखा २ मा गठबन्धनको मत र एमालेको मतान्तर ४२ हजार छ । यसले पनि गोरखा २ मा प्रचण्डलाई एमालेका अब्दुस मियाँसहित अरू उम्मेदवारहरू हराउन सहज देखिन्छ ।

अहिले बाबुराम आफ्नो प्रभाव क्षेत्रमा प्रचण्डलाई सँगसँगै लिएर जिताउन लागिपरेका छन् । गत हप्ता प्रचण्डलाई लिएर उनी आफ्नो गाउँ खोप्लाङ पुगेका थिए । उनले प्रचण्डलाई चुनाव जिताउन आह्वान गरे । त्यसमा खोप्लाङ र बाबुराम समर्थकले इन्कारेका छैनन् । प्रचण्ड बाबुरामको गाउँ पुगेर मत माग्दा प्रचण्डले काम नगरे ‘बाबुरामको कान समात्ने हो’सम्म भनेर सचेत गराएका थिए । त्यसैले लिलबहादुर भन्छन्, ‘अहिले यता प्रचण्डलाई नै जिताउने कुरा छ ।’

प्रकाशित मिति: आइतबार, कात्तिक २०, २०७९ १२:२५