काठमाडौंमै छन् ३० वर्षदेखि भोट हाल्न नपाएकाहरू

A+ A A-

४४ वर्षीया नन्दिकुमारी पुनकाे परिवार रामेछाप छाेडेर काठमाडौं बूढानीलकण्ठ आएको २७ वर्ष भयो । यस अवधिमा देशमा धेरै पटक चुनाव आयाे, गयाे । तर, उनका लागि मतदान गर्ने दिन कहिल्यै आएन । गाउँमै ८ कक्षासम्म पढेकी उनी त्यसपछि गाउँ फर्किएकी पनि छैनन् । चुनावमा भोट हाल्न छिमेकीहरू गाउँ फर्किन्छन् । तर, उनको गाउँ फर्किने मनसाय छैन ।

‘भोट दिनुपर्छ भन्ने थाहा छ । हामीले जिताएका मानिसले नै स्थानीय सरकार चलाउने हो, तर जुन गाउँले अपमानसहित निकाल्यो, त्यही गाउँका मानिसलाई जिताउन किन जाऊँ ?,’ प्रश्न गर्छिन् नन्दिकुमारी ।

४४ वर्षीया नन्दिकुमारी पुनकाे परिवार रामेछाप छाेडेर काठमाडौं बूढानीलकण्ठ आएको २७ वर्ष भयो ।

हरेक चुनावमा पुनलाई आफ्नै गाउँ फर्कन मन लाग्छ । ‘कस्तो भयो होला गाउँघर अनि साथीहरू भन्ने लाग्छ । तर, हेला भएको सम्झिँदा आएको बाटो नै बिर्सिन मन लाग्छ,’ उनी भन्छिन् । दुई दशकअघि उनलाई कुष्ठरोग देखियो । परिवार र समाजबाट अपहेलित भइन् । त्यसपछि श्रीमान्‌कै साथमा नन्दिकुमारी बूढानीलकण्ठको लिपिकोटस्थित शान्ति सेवा आश्रममा आइपुगिन् ।

नन्दिकुमारीसँगै आश्रममा बस्छन् ४५ परिवारका ७० जना सदस्य । चुनावी माहौलले आश्रममाथिको सडक तातेको छ । राता, हरिया झण्डा फहफराउँदै हिँड्नेको भीड छ अचेल ।

त्यही भीड हेर्दै उनी भन्छिन्, ‘भोट हाल्न गाउँ जाने भन्छन् बाटोपारिका मान्छेहरू । आफ्नो त जिउ कुँजिएको छ । हिँड्दा हातखुट्टा काम्छ । कसरी पुगौँ त्यति टाढा ? यहाँ पनि भोट हाल्न पाइँदैन । अहिलेसम्म कुनै चुनावमा भोट हालेको छैन ।’

यहाँ ४५ परिवारका कुनै पनि सदस्यको मतदाता नामावलीमा नाम छैन । गाउँँमा नामावली भए पनि फर्कने वातावरण नहुँदा तीन दशकदेखि मतदान गर्ने अधिकारबाट उनीहरू वञ्चित हुँदै आएका छन् ।

देशको बागडोर हाँकिरहेका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाको निवासनजिकै बस्छन् उनीहरू । देउवा निवासबाट १५ मिनेटको दूरीमा पुगिन्छ लिपिकोट । तर, उनीहरू सरकार नभएको अनुभव गर्छन् । आफूहरू मताधिकारबाट वञ्चित भएको दुखेसो गर्छन् ५३ वर्षीय हिलबहादुर क्षेत्री । उनले पनि २१ वर्ष भयो भोट हाल्न नपाएको ।

‘प्रधानमन्त्री बसेको ठाउँमा पनि दुःख हुने रहेछ । उहाँको नजिकै बसेका हामी यो देशको नागरिक भएर पनि मतदान गर्न पाएका छैनौँ, अनागरिक भयौँ,’ हिलबहादुर भन्छन् ।

स्थानीय निकायका उम्मेदवारहरू भोट माग्न उनीहरूको काठ र माटोले बनाएका सानो घरको ढोका ढकढक्याउन दैलोमा पुग्छन् । आफूलाई भोट हाल्न प्रत्येक पार्टीका उम्मेदवारले अनुरोध पनि गर्छन् । तर, उनीहरूले भोट हाल्न पाउँदैनन् भन्ने थाहा पाएपछि मुख खुम्च्याउँदै फर्कने गरेको बताउँछिन् पुन ।

सम्बन्धित समाचार

सहकारीले डुबाएको सिङ्गो गाउँ

‘भोट माग्न धेरै आउनुहुन्छ । हाम्रो फसेको सहकारीको पैसा उकासिदिन्छौँ । भत्किएको घर बनाइदिन्छौँ भन्नुहुन्छ । तर, भोट हाल्न पाउँदैनौँ भनेपछि फर्किनुहुन्छ,’ उनी भन्छिन्, ‘भोट हाल्न पायो भने भत्किएको घर बन्थ्यो कि । चर्पी भत्किएर बस्नै नहुने भएको छ । अस्पतालमा डाक्टर पनि आउँथे कि !’

जर्मन नागरिकले निर्माण गरेको शान्ति सेवा आश्रम अहिले भग्नावशेष बनेको छ । आश्रममै कुष्ठरोगीहरूलाई उपचार गर्न अस्पताल पनि छ तर वर्षौं भयो, डाक्टर छैनन् ।

दाताले पनि संरक्षण गर्न छोडेपछि जीर्ण भएको घरमै बस्न बाध्य छन् उनीहरू । कुष्ठरोगीलाई सरकारले प्रतिव्यक्ति २ हजार भत्ता दिँदै आएको छ । बाँकी सहयोगी मनहरूबाट पाएको सहयोगबाटै गुजारा चलाउँदै आएका छन् उनीहरूले ।

भोट हाल्न पाएदेखि जनप्रतिनिधिले आश्रमको व्यवस्थापन गरिदिन्थे कि भन्ने लाग्छ उनीहरूलाई । तर, न स्थानीय निकायले मतदाता नामावलीमा उनीहरूको नाम राख्न पहल गरेको छ, न उनीहरू भोट हाल्न गाउँ नै फर्किन सकेका छन् ।

‘एक हप्ताअघिसम्म त त्यसरी भोट माग्नेहरू दिनमै दुई/तीन टोली आउँथे । अहिले त माथि बाटोबाट हेर्दै हिँड्छन् । कस्तो के छसम्म सोध्दैनन् । मतदाता होइन भनेर होला,’ हिलबहादुर भन्छन् ।

स्थानीय नेताहरूले आफ्नो गाउँठाउँको विकास गर्न भोट माग्दै आएको हो भन्नेबारे जानकार छन् हिलबहादुर । एउटा भोटले पनि योग्य उम्मेदवारलाई जिताउन सकिन्छ । गाउँठाउँको विकास गराउन सकिन्छ पनि उनलाई थाहा छ । तर, मतदान गर्न मतदान केन्द्रसम्म पनि पुग्न पाउँदैनन् उनी । कमजोर भएकै कारण आश्रममा बसोबास गर्ने अधिकांश बाहिर हिँडडुल गर्न र काम गर्न सक्दैनन् । उनीहरू आश्रमभित्रै रहेर कागजको ब्रिकेट बनाउने र सिलाइबुनाइ गर्ने काम गर्छन्

सम्बन्धित समाचार: