ह्वात्तै बढ्याे २ पाङ्ग्रेकाे बिक्री, उपत्यकामा सडक जाम झनै बढ्ने चिन्ता

A+ A A-

सरकारले लकडाउन खुकुलो पारेसँगै नेपालमा स्कुटर तथा मोटरसाइकलको बिक्री ह्वात्तै बढेकाे छ । विभिन्न ब्राण्डका स्कुटर तथा माेटरसाइकलका आधिकारिक बिक्रेताले आक्रामक रणनीतिका साथ बिक्री बढाएका हुन् ।

नाडा अटोमोबाइल्स एसाेसिएसन अफ नेपालका अनुसार १५ दिनकाे अवधिमा स्कुटर तथा मोटरसाइकल बिक्री ८० प्रतिशतले बढेकाे छ । लकडाउनका कारण साढे ३ महिना ठप्प भएकाे व्यवसायलाई लयमा फर्काउन बिक्रेताहरूले विभिन्न अफर ल्याएका छन्, जसमा शून्य प्रतिशत डाउन पेमेन्ट, शून्य प्रतिशत ब्याजदरदेखि विशेष छुटसम्मका स्किम छन् ।

यसअघि दसैँकाे समयमा पाइनेभन्दा विशेष खालका अफर पाएपछि सर्वसाधरणले पनि धमाधम स्कुटर र माेटरसाइकल किनिरहेका छन् ।

यसबाहेक कोरोना संक्रमणबाट जोगिन सामाजिक दूरी कायम गर्नुपर्ने भएकाले पनि सर्वसाधारणले सार्वजनिक सवारीको साटो निजी सवारी नै राेजिरहेका छन् ।

जामकाे चिन्ता

दुईपाङ्ग्रे सवारीकाे आक्रामक बिक्रीले काठमाडाैंसहित अन्य मुख्य शहरमा सडक जाम र प्रदूषणकाे समस्या बढ्ने चिन्ता सराेकारवालाले गर्न थालेका छन् । करिब २ हजार किलोमिटर लम्बाइ रहेकाे उपत्यकाको सडकमा सामान्य अवस्थामा पनि वर्षेनि १ लाखभन्दा बढी मोटरसाइकल थपिने गरेकाे बागमती अञ्चल कार्यालयकाे तथ्याङ्कले देखाउँछ ।

तर, काेभिड-१९ काे महामारीबाट बच्न सरकारले गरेकाे लकडाउन, सामाजिक दूरीकाे नियमलगायतका कारण यस पटक २ पाङ्ग्रे सवारीसाधनकाे बिक्री धेरै नै बढ्ने अनुमान गरिएकाे छ ।

उपत्यकामा करिब १४ लाखकाे संख्यामा सवारी साधन दर्ता भएको यातायात व्यवस्था विभागको तथ्याङ्कले देखाएकाे छ । महानगरीय ट्राफिक महाशाखाका अनुसार दर्ता भएकामध्ये औसत ९० प्रतिशत सवारीसाधन अझै गुडिरहेका छन् । अर्थात्, करिब १२ लाख ६० हजार सवारीसाधन उपत्यकाका सडकमा दैनिक गुड्छन् ।

यीमध्ये ६० प्रतिशत दुईपाङ्ग्रे सवारीसाधन छन् । अर्थात्, ७ लाख ५६ हजारको संख्यामा मोटरसाइकल तथा स्कुटरहरू गुडिरहेका छन् ।

सवारीसाधनकाे संख्याकाे तुलनामा सडक, व्यवस्थापकीय संयन्त्र सानाे भएकाले उपत्यकामा वर्षेनि जामकाे समस्या बढ्दाे छ । अर्कातिर, दैनिक १२ लाख सवारीसाधनसहितकाे ट्राफिक व्यवस्थापन गर्ने प्रहरीकाे संख्या जम्मा १४ सय छ । करिब २ हजार किलाेमिटर उपत्यकाकाे सडकमा झन्डै डेढ किलोमिटर सडक १ जना ट्राफिक प्रहरीले हेर्नुपर्छ । याेसँगै सवारीसाधनकाे बढ्दाे चापले प्रदूषण र दुर्घटना पनि बढाएकाे छ ।

त्यसै पनि काठमाडाैंका अधिकांश सडककाे अवस्था दयनीय छ । खाल्डाखुल्डी, धुलाेयुक्त सडकमा दुईपाङ्ग्रे सवारीकाे बढ्दाे संख्याका कारण चुनाैती थपिँदै गएकाे सराेकारवाला बताउँछन् ।

अर्थमन्त्रीकाे याेजना

अर्थ मन्त्रालयकाे जिम्मेवारी सम्हालेलगत्तै मन्त्री युवराज खतिवडाले पेट्रोलियम पदार्थबाट चल्ने गाडीको विस्थापन गर्ने, साना तथा विलासिताका गाडी आयात घटाउने घाेषणा गरेका छन् । साना, पुराना गाडी विस्थापन गर्दै ठूला साइजका सार्वजनिक यातायात थप गर्दा सडक जामसँगै प्रदूषण कम हुने उनकाे विश्वास छ । त्यसैले साना सवारीसाधनकाे आयात घटाउन उनले भन्सार महँगो बनाउने नीति लिए । भन्सार महँगो भएपछि दुईपाङ्ग्रे सवारीको मूल्य बढ्याे र बिक्री केही घट्याे ।

अर्थमन्त्रीले दीर्घकालीन याेजनाका रूपमा उक्त नीति अघि सारे पनि सरकार यस्ताे याेजनामा धेरै समय टिक्न सकेन । दुईपाङ्ग्रे सवारीसाधन आयातमा कडाइ गरेकै कारण गत आवको पुस अन्तिमसम्ममा ८५ अर्ब रुपैयाँ राजस्व गुम्यो । राजस्व गुमेकै कारण अर्थतन्त्र चलायमान गर्न भन्दै गत माघमा राष्ट्र बैंकले सवारी कर्जामा केही खुकुलो नीति लियाे ।

तर, यही नीतिका कारण व्यवसायीले ७० प्रतिशत ऋणमा मोटरसाइकल बिक्री गर्न थाले ।

साढे ३ महिनायताकाे लकडाउनका कारण स्थिति असामान्य रहेकाले सरकारले अटाे व्यवसायीलाई कुनै बाध्यकारी निर्देशन दिएकाे छैन । यहीबीचमा ५० देखि ७० र ७० देखि ९० प्रतिशतसम्म कर्जामा सवारी किन्न पाउने व्यवस्था गर्न व्यवसायी दौडधुप गरिरहेका छन् ।

९० प्रतिशत कर्जामा सहज रूपमै सवारीसाधन किन्ने व्यवस्था भएर डाउनपेमेन्ट १० प्रतिशत मात्रै गर्नुपर्दा उपत्यकाका करिब ३३ लाख जागिरेमध्ये कम्तीमा २० प्रतिशतले दुईपाङ्ग्रे सवारी किने भने ६ लाख ६० हजार सवारीसाधन थपिन सक्छन् । अर्थात्, खरिद अनुपात र गति यही रफ्तारमा रहने हो भने अटो व्यवसायीले ल्याएको स्किम अवधिमा थप ६ लाख ६० हजारले स्कुटर तथा माेटरसाइकल किन्न सक्छन् ।

अहिले उपत्यकामा मात्रै एउटा शाेरुमबाट घटीमा ५ वटासम्म दुईपाङ्ग्रे सवारी बिक्री भइरहेको डिलर कम्पनीहरू बताउँछन् । होण्डाको कमलपोखरी ब्राञ्चबाट मात्रै प्रत्येक दिन ४ देखि ५ वटा स्कुटर तथा मोटरसाइकल बिक्री भइरहेकाे उक्कात शाेरुमका एक कर्मचारीले बताए । उपत्यकामा यस्ता शाेरुम सयभन्दा बढी छन् ।

साना सवारीबाट ७० प्रतिशत दुर्घटना

काठमाडाैँ उपत्यकामा ७० प्रतिशत दुर्घटना साना सवारीसाधनबाट हुने गरेकाे महानगरीय ट्राफिक महाशाखाकाे भनाइ छ । साना सवारीसाधनकाे प्रयोग बढे दुर्घटना पनि बढ्दै जाने सडक सुरक्षामा काम गर्दै आएकाे एलाइन्स फर सेफ एण्ड सस्टेनेबल मोबिलिटीका गोविन्द भट्टराईले बताए ।

उनले भने, ‘दुईपाङ्ग्रे सवारीसाधन अत्यावश्यक परेको खण्डमा मात्र चलाउनका लागि उपयुक्त हाे । नेपालमा सार्वजनिक सवारीको अवस्था राम्रो नहुँदा दुईपाङ्ग्रे सवारी अनिवार्य हुन गयाे । तथापि, सुरक्षा र वातावरण दुवै दृष्टिकोणले यस्ता सवारीसाधनकाे बिक्री र प्रयाेग बढ्नु राम्राे संकेत हाेइन ।’

प्रकाशित मिति: बिहीबार, साउन १, २०७७ ११:५९