रुखो छु, टिमुर्केको भन्छन्

A+ A A-

‘राष्ट्रकै सम्मानित गभर्नर पद, राष्ट्रिय योजना आयोगको उपाध्यक्ष पदमा बसेर कुशल काम गरिसक्नुभएको छ । जीवनका ती सङ्घर्षपूर्ण दिनलाई फर्केर हेर्दा यहाँचाहिँ मैले गल्ती गरेछु अथवा मेरा यी कमजोरी बनेछन् भन्ने कहिले लागेन ?’

यसरी सोधिरहँदा सकी नसकी जोडजोडले हाँसिरहेका थिए उनी । प्रश्नकर्तालाई नै अलमलमा पारिदिने उनको त्यो हाँसो नसकिँदै आफैँ भन्न थाले ।

‘एउटै कमजोरीले बारबार मेरा पाइलालाई सङ्घर्षपूर्ण बनाइदिएको छ । पटक पटक मेरा साथीहरूको धोकाले हायलकायल बनाएको छ अनि तपाईं भन्नुहुन्छ- सफल व्यक्ति म, कुशल व्यक्ति म । खोइ कहाँ रहेँ र म सफल अनि कुशल ? मलाई त मेरै कमजोरीले धेरै पर धकेल्यो । त्यसो भन्दा पनि मेरो राम्रो बानीलाई कमजोरी बनाएर मलाई नै धेरैले धेरै पर धकेले ।’

माथिका भनाइ पूर्वगभर्नर तथा राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्वउपाध्यक्ष दीपेन्द्रबहादुर क्षत्रीको हो । सधैँ हाँसिरहने र बोलिरहने सरल स्वभावका क्षत्रीलाई धेरैले सफल र कुशल व्यक्तित्वको रूपमा उभ्याए पनि उनी आफैँ भने आफूदेखि सन्तुष्ट छैनन्- त उनकै वरपर रहने आफ्नै मित्रसँग पनि ।

स्पष्ट वक्ता हुनु दुर्भाग्यपूर्ण

उमेरले ७ दशक पार गरिसकेका क्षत्री विद्यार्थी जीवनमा युवा नेता, राष्ट्र बैंकका सामान्य कर्मचारी हुँदै गभर्नरको ओहोदामा पुगेर विभिन्न अनुभव सँगालिसकेका उनलाई अक्सर मानिसले स्पष्ट वक्ताका रूपमा पनि चिन्ने गर्छन् । तर, उनी आफू भने स्पष्ट वक्ता हुनु नै ठूलो कमजोरी भएको बताउँछन् ।

यही स्पष्ट वक्ता हुनुका कारण कहिले थाहा पाएर त कहिले थाहै नपाई पटक पटक धोकाको सिकार हुनुपर्‍यो उनले । धोका पाएको सम्झिरहँदा उनी विद्यार्थी जीवनमा पुग्छन् । भन्छन्, ‘पत्याउनुहुन्न होला, भारतमा गएर पढ्दा एउटा भारतीय विश्वविद्यालयले चिनियाँ पत्रिका पढेकै भरमा विश्वविद्यालयबाट निकाल्ने कसरत गर्‍यो । अचम्मको कुरा त मलाई नै थाहा नभई भित्रभित्र मविरुद्ध नै षड्यन्त्र भइरहेको रहेछ क्याम्पसबाट निकाल्न । पछि चिनियाँ पत्रिका पढ्नुको कुनै ठोस उद्देश्य नभेटेपछि क्याम्पसबाट निकालिएन ।’

त्यति मात्र नभएर स्नातक गर्दैगर्दा पोखरा विश्वविद्यालय र त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट ‘रेस्ट्रिकेटेड’ पनि हुनुपर्‍यो उनले । क्याम्पसका नराम्रा पक्षलाई केलायर सुधार्न माग गर्दा उनले ६ महिनासम्म जेल जीवनसमेत बिताउनुपर्‍यो ।

यहीँबाट सुरु भयो उनको स्पष्ट वक्ता हुनुको दुःख ।

राष्ट्र बैंकबाट जागिरे जीवनको थालनी गर्दा निजामती कर्मचारीको हकहितका निम्ति बोल्ने पहिलो नाइके बनेका क्षत्रीले पहिलो पटक निजामती कर्मचारीहरूले गरेको आन्दोलनलाई एक दिन मात्र नैतिक समर्थन गर्दा जागिरबाट नै हात धुनुर्‍पयो । पछि ४ वर्षसम्म गरेको कानुनी सङ्घर्षपछि उनी पुनर्वहाली भए राष्ट्र बैंकमै ।

उनीमाथि राष्ट्र बैंकले गरेको व्यवहार पनि एक प्रकारको धोका नै भएको अनुभव गर्छन् । उनी भन्छन्, ‘यदि निर्दोष भएर पुनर्वहाली हुने हो भने किन बर्खास्त गरियो ? यो धोका भएन र ?’

राष्ट्र बैंककै उच्च पद गभर्नर पदमा आसिन रहँदा र कुशल काम गर्दागर्दै पनि क्षत्री बाहिरिनुपर्‍यो । उनीभन्दा अगाडिका गभर्नर विजयनाथ भट्टराईलाई भ्रष्टाचार आरोपमा अदालतले तानेपछि उनलाई गभर्नर बनाइएको थियो । भट्टराई ७ महिनापछि सफाई पाउँदै एक महिनाका लागि गभर्नर पदमा पुनर्वहाली भए । क्षत्री भने बाहिरिनुपर्‍यो ।

पछि राष्ट्रिय योजना आयोगका उपाध्यक्ष रहेर काम गरिरहँदा पनि सिंहदरबारभित्रबाट उनीमाथि धेरै नराम्रा व्यवहारहरू भए । उनी सुनाउँछन्, ‘म पूर्वमाओवादी पक्षधर भएकै कारणले पनि सिंहदरबारभित्र धेरै नराम्रा व्यवहारहरू भोग्नुपर्‍यो’, उनले भने, ‘२०६५ सालमा त्रिपुरेश्वर बम काण्डमा मलाई मुछ्ने कोसिस गरियो सरकारी पक्षबाट ।’

उनको गुनासो छ, ‘बम काण्ड हुनुभन्दा केही समय अगाडि म बसेको कक्षमा कुकुरसहित दलबलमा प्रहरी आएर मेरो खानतलासी गर्न थालियो । अचम्ममा परेँ, म यहीँ छु, गरेको केही छैन, किन गरिँदै छ मेरो खानतलासी ? त्यही पनि यति असभ्य तरिकाले !’

पछि थाहा भयो रे कि प्रधानमन्त्रीले नै उनको विश्वास तोडेर खानतलासी गर्न पठाएका रहेछन् । ‘माओवादी भनेर नै बमकाण्ड मेरै काम हुन सक्छ भनेर खानतलासीका लागि प्रधानमन्त्रीले पठाउनुभएको रहेछ’, क्षत्री भन्छन् ।

यसरी सरकारका कामकारबाहीका बारेमा खुलेर राम्रा, नराम्रा पक्षहरू केलाउँदा पटक पटक विश्वासघात गरिएको उनको गुनासो छ । ‘मलाई पटक पटक पर धकेल्ने काम गरियो राष्ट्र बैंकका कर्मचारीदेखि सिहंदरबारसम्मबाट । यी सबै भोग्दैभोग्दै आएको मान्छे हुँ’, उनले भने । उनी आफ्नै पार्टीले पनि पटक पटक धोका दिएको बताउँछन् ।

छिटो विश्वास गर्ने

क्षत्री जोसुकैलाई पनि छिट्टै विश्वास गर्ने आफ्नै बानीबाट आफैँ पटक पटक आहत भएका छन् । उनी भन्छन्, ‘जोसुकैसँग छिट्टै विश्वास गरिहाल्छु । विश्वास मात्र गर्दिनँ, स्पस्ट रूपमा आफ्ना धाराणाहरू राखिहाल्छु । यस्तो अवस्थामा कहिले मेरा धारणासँग सम्बन्धित व्यक्ति विरोधी हुन्छन् ।

चित्त नबुझेको कुरामा फ्याट्ट रूखो रूपमा प्रस्तुत भइहाल्छु । यसले गर्दा धेरै साथीहरू मसँग रिसाउनुहुन्छ । कतिले त टिमुर्केको पनि भन्नुहुन्छ । तर, म यस्तै छु । विश्वास पनि छिटो गर्छु, घात पनि छिट्टै पाउँछु ।’

उनी पटक पटक विश्वास गरेर बोल्ने बानी हटाउन प्रयत्न गरे पनि प्रयास विफल भएको बताउँछन् । अन्ततः विश्वास गर्ने बानीले कसैले घात गर्छन् भने त्यो आफ्नो कमजोरी भन्दा पनि घात गर्ने व्यक्तिको नराम्रो बानी भन्दै उनी आफ्नो कमजोरीलाई शक्तिको रूपमा हेर्न थालेका छन् ।

क्षत्री रूखो शैलीमा उत्रिए पनि कसैलाई दुःख नदिऊँ बरु थोरै भए पनि आफैँ दुःख गरौँ भन्ने सोचका व्यक्ति हुन् । सम्भावतः उनी एक्ला गभर्नर हुन्, जो सार्वजनिक सवारी साधनमा र बाटोमा लुखुरलुखुर एक्लै हिँडिरहेका अवस्थामा भेटिन्छन् ।

७० वर्ष नाघिसकेका क्षत्री अरूलाई दुःख नदिऊँ भन्ने सोचका कारण आफैँ पटक पटक बिरामी नै परेको बताउँछन् । भन्छन्, ‘एउटा मिडियाले अन्तर्वार्तामा बोलायो । अन्तर्वार्ता सकेपछि राष्ट्र बैंकसम्म पुर्‍याइदियो ।

बैंकमा एकछिन समय लाग्ने र ड्राइभरलाई कुराउनुहुँदैन निजी काममा भन्ने लागेर उनलाई फर्काइदिएँ । उनले पर्खिन्छु र घरसम्मै पुर्‍याएर आउँछु भन्दा पनि नाइँ भनेर आफैँ हिँड्न तम्सिएँ । बालुवाटारबाट बाफलसम्म हिँड्दा त ३ दिन बिरामी नै परेँ ।’

उनी यसरी अरूलाई दुःख नदिऊँ भन्दाभन्दै आफैँलाई बढी दुःख दिने गरेको बताउँछन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, असार १३, २०७७ ०७:१७