सतर्क हुनुहोस्, कोरोना भाइरसबारे हामीलाई अझै यी ८ कुरा थाहा छैन

A+ A A-

कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) बारे चर्चा हुन थालेको ६ महिना बढी भइसक्यो । गत पुसदेखि उच्चारण सुरु भएको कोरोना भाइरसको नाम धेरैले सुन्दै आएका छन् ।

कोरोना भाइरसबारे वैज्ञानिकहरुले अझै धेरै बुझ्ने र खोप आविश्कार गर्ने कोशिस गरिरहेका भएपनि अझै त्यसमा सफलता प्राप्त भइसकेको छैन । वैज्ञानिकहरूले धेरै प्रयत्न गरिरहेको भए पनि कोरोना भाइरसबारे अझै धेरै बुझ्न बाँकी नै छ । अझै पनि कोरोना भाइरसबारे केही प्रश्न अनुत्तरित नै छन् :

१. कति मानिस संक्रमित छन्

कोरोना भाइरसबाट कति मानिस संक्रमित भएका छन् भन्ने कुरा निकै महत्वपूर्ण छ । यतिबेला हामले कोरोना भाइरस संक्रमितको गणना गरिएको संख्या थाहा पाएका हौं, तर दैनिक गरिएको परीक्षणमा कोरोना भाइरसका नयाँ संक्रमित थपिने क्रम जारी छ । जब परीक्षण गरिएका धेरैमा संक्रमण पाइएको छ भने कोरोना संक्रमण आममानिसमा फैलिएको छ ।

अहिले गणना गरिएको संख्याले कोरोना संक्रमितको संख्यालाई प्रतिनिधित्व गर्दैन । त्यो संख्या अझै अपूर्ण किनभने संक्रमण भएका कयौं मानिस बिरामी हुँदैनन् ।

मानव शरीरमा हुने एन्टीबडीको परीक्षण गर्ने पद्धतिको विकास गर्न सके कसैमा भाइरस भए÷नभएको जाँच गर्न सकिन्छ । त्यसपछि मात्र कति छिटो र कति परसम्म यो भाइरस फैलिरहेको छ भन्ने कुरा थाहा पाउन सकिन्छ ।

२. कति खतरनाक छ

कोरोना भाइरसका कारण मृत्यु हुनेको संख्या करिब ४ लाख देखिएको छ । तर कति मानिस कोरोना संक्रमित छन् भन्ने थाहा नभइकन गणना भएको कोरोना संक्रमित संख्याका आधारमा कोरोनाबाट हुने मृत्युदर थाहा पाउन सकिदैन । अहिले विश्वमा कोरोना भाइरसबाट भइरहेको मृत्यु गणना गरिएका र लक्षण देखिएका संक्रमित संख्याका आधारमा गणना भएको हो । तर यदि लक्षण नदेखिएका संक्रमितहरूको संख्या धेरै भएमा मृत्युदर अझै बढी हुनसक्छ ।

३. कोरोनाभाइरसका लक्षणहरू

ज्वरो आउनु र सुक्खा खोकी लाग्नु कोरोना भाइरस संक्रमणका मुख्य लक्षण हुन् । यस्ता लक्षण देखिएमा मात्रै मानिस कोरोना संक्रमणबाट सतर्क बन्छ । केही बिरामीमा घाँटी दुख्ने, टाउको दुख्ने र पखाला लाग्ने गरेको पनि पाइएको छ । केही बिरामीमा सुँघ्ने लिने क्षमतामा कमी आएको पनि पाइएको छ ।

विभिन्न अध्ययनले देखाएअनुसार केही मानिसहरूमा संक्रमण भइसकेपनि लक्षण देखिदैन । उनीहरूले यो भाइरस बोकिरहेका हुन सक्छन् जो अरू मानिसमा सजिलै फैलिन सक्छ ।

४. भाइरस फैलाउनमा बालबालिकाको भूमिका

केटाकेटीहरूले पक्कै पनि भाइरस एकबाट अर्कोमा छिटो सार्न सक्छन् । प्रायः बालबालिकामा सामान्य लक्षण देखिन्छ वा लक्षण नदेखिन सक्छ । अन्य उमेर समूहका मानिसको भन्दा बच्चाहरूको मृत्युदर निकै कम रहेको छ ।

प्रायः खेलमैदानमा रमाउने बच्चाहरू स्वभावैले धेरै मानिससँग घुलमिल गर्छन् । उनीहरूले भाइरस निकै छिटोछिटो धेरै मानिसमा फैलाउन सक्ने हुनाले उनीहरूलाई ‘सुपर–स्प्रेडर’ मानिएको छ ।

त्यस्तो जोखिम हुनेभए पनि केटाकेटीले त्यो भाइरस कतिसम्म फैलाउन सक्छन् भन्ने कुरा अझै स्पष्ट भइसकेको छैन ।

५. भाइरस कहाँबाट आयो

कोरोना भाइरस सबैभन्दा पहिले चीनको वुहानमा सन् २०१९ को डिसेम्बरमा देखिएको थियो । पशुपंक्षीको व्यापार हुने एक बजारमा पहिलो पटक यसको संक्रमण देखिएको थियो ।

तर कोरोना भाइरस कसरी उत्पन्न भयो भन्नेबारेमा अझै पनि विभिन्न भ्रम रहेका छन् । अमेरिकाले यो भाइरस वुहान प्रयोगशालाबाट निस्किएको बताएको छ भने कतिपयले यसलाई चीनले निर्माण गरेको जैविक हतियार भएको टिप्पणी समेत गरेका छन् ।

यो भाइरस चमेरालाई संंक्रमित गर्ने भाइरसँग मिल्दोजुल्दो छ । कतिपयले त चमेराबाट मानिसमा सर्दै आएको पनि बताएका छन् । तर यो रोग कहाँबाट र कसरी मानिसमा आयो भन्नेबारेमा अहिलेसम्म प्रष्ट छैन ।

६. केही मानिसमा किन गम्भीर लक्षण देखिन्छन्

धेरै मानिसमा कोभिड–१९ का सामान्य लक्षण मात्रै देखिन्छन् । तर झन्डै २० प्रतिशतमा गम्भीर लक्षण देखिन्छन् । किन होला ?

मानिसको प्रतिरक्षा प्रणालीको अवस्थाले त्यसमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने गर्छ । केही कुरा व्यक्तिको आनुवंशिक गुण र विशेषतामा पनि भर पर्न सक्छ । त्यसबारे जति धेरै ज्ञान प्राप्त हुन सक्छ त्यसले सघन उपचार गर्नु पर्ने बिरामीको संख्या घटाउन त्यति नै ठूलो सहयोग पुर्‍याउन सक्छ ।

७. मानिसको प्रतिरक्षा क्षमता कति समयसम्म रहला

कोरोना भाइरससँग संघर्ष गर्न सक्ने मानिसको प्रतिरक्षा क्षमताबारे धेरै अनुमान गरिएको छ । तर त्यस्तो क्षमता कति समयसम्म रहला भन्नेबारे निकै थोरै प्रमाणहरू उपलब्ध छन् ।

यदि कुनै बिरामीको शरीरले कोरोना भाइरसँग राम्ररी संघर्ष गरेको छ भने उसको प्रतिरक्षा प्रणालीलाई राम्रै मान्नुपर्छ । तर यो रोग केही महिनाअघि मात्र देखा परेकोले यसबारे पर्याप्त तथ्यांक उपलब्ध छैन।

कुनै बिरामी एक पटक निको भएपछि पुनः संक्रमण पाइएको पनि छ । तर त्यो दोस्रो पटक संक्रमण देखिएको हो वा पहिलेकै संक्रमण हो भन्नेबारे परीक्षण गर्ने विधि र पद्धतिको विश्वसनीयतामा निर्भर गर्छ । त्यो विधिले कहिलेकाहीँ सही परिणाम नदेखाएको पनि हुन सक्छ ।

८. भाइरसले आफ्नो स्वरूप परिवर्तन गर्ला

भाइरसहरू बारम्बार आफ्नो स्वरूप र गुण परिवर्तन गरिरहन्छन् । तर उनीहरूको आनुवंशिक संकेतलाई चलाउँदा धेरै फरक पर्दैन ।

त्यसरी भाइरसहरूले आफ्नो स्वरूप फेर्ने क्रम जारी राख्दा उनीहरू लामो समयपछि कम घातक हुन्छन् भन्ने समान्य नियम छ । तर त्यो निश्चित नै हो भनेर भन्न सकिदैन ।

चिन्ताको विषय चाहिँ यो हो (यदि यी भाइरसहरूले आफ्ना स्वरूप फेरे भने तिनलाई मानिसको प्रतिरक्षा प्रणालीले नचिन्न पनि सक्छ र कुनै खोप वा खोपको विकास गरिहालेमा पनि त्यसले काम नगर्ने अवस्था आउन सक्छ ।

भाइरसले स्वरूपमा परिवर्तन गरेकै कारण फ्लू रोग नियन्त्रण गर्ने खोपले राम्रो काम नगरेका उदाहरणहरू प्रशस्त छन् । कोरोना भाइरसले पनि सयौं पटक आफ्नो स्वरुप परिवर्तन गरेका विवरण आएका छन् ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, जेठ २५, २०७७ ०९:४७