प्रकृतिको रङमा जीवनको प्रतिविम्ब

A+ A A-

प्रकृतिको रङमा जीवनको प्रतिविम्ब देख्न पाएर म आनन्दले लट्ठ भएको छु । यसरी आफैँभित्र आनन्दले रमाउन पाउनु अर्को सन्तुष्टिको संसार हो । यसरी आफैँसँग खुसी भेट्दा झन् बढी खुसीको कुरा मिल्दोरहेछ ।

जिन्दगीका रङहरू के हुन् ? कहिलेकाहीँ लाग्छ, यी तिनै हुन् जुन आँखाले देख्छ, मनले महसुस गर्छ । बगिरहने नदीनालाको अविरल प्रवाहमा मैले जीवनको निरन्तरता देखेको छु । कहिल्यै नरोकिने, सधैँ अगाडि बढिरहने गतिमय पदचापको ऊर्जा भेटेको छु । झरिरहने झरनाहरूको कलकल आवाजमा पवित्र स्वभाव, शुद्ध पहिचान भेटिन्छ । त्यहाँ मनभित्रका सबै मैला पखालिन्छ । त्यहाँ कसैप्रतिको घृणा बाँकी रहँदैन र रहनु हुँदैन पनि । ती झरनाहरू केवल पानीको प्रवाह होइनन्, ती त प्रकृतिको संगीत र जीवनका अविरल धुन हुन् । सौन्दर्यका साक्षात् स्वरूपहरू पनि तिनै हुन् ।

उड्दै–उड्दै उन्मुक्त जीवन बाँचेका चराहरू । एकनाशले चिच्याइरहने तिनीहरूको आवाजमा मैले स्वतन्त्रताको संगीत सुनेको छु । बिहान होस् वा साँझ, तिनको सुरिलो आवाजले वातावरणलाई जीवन्त बनाइदिन्छ । मानौँ, कुनै बन्धन र कुनै संकोचबिना तिनीहरू जीवनको ‘उत्सव’ मनाइरहेका हुन्छन् । बिहानै जगाउँछन् । बेलुका सुताउँछन् । यिनै चराका चिरबिर सुन्दै हामी बिउँझन्छौँ । तिनै आवाज सुन्दै हामी निदाउँछौँ ।

अनि, चुपचाप फैलिरहने बादलहरू ! तिनको आफ्नै शान्ति छ, आफ्नै रहस्यमय सुन्दरताले वशीभूत जीवन छ । ती बादल कहिले नीलो आकाशमा सेतो कपासजस्तै तैरिन्छन् । कहिले मडारिएका कालोमुस्लो डरलाग्दो बनेर जीवनमा वर्षाको सन्देश ल्याउँछन् । तिनीहरूको फैलावटमा मैले जीवनका आयामहरूको विस्तारित असीमित रूप देखेको छु । तिनीहरू कहिले हाम्रा लागि अति ‘आवश्यक’ हुन्छन् । कहिले ‘अनावश्यक’ बन्छन् ।

अग्लिँदै उचाइ छुन लम्किरहने पहाडहरू ! तिनको अडिगपनमा मैले दृढता देखेको छु । सधैँ माथि उठ्ने प्रेरणा पाएको छु । चाहे जस्तोसुकै आँधीबेहरी आओस्, पहाडहरू टसमस हुँदैनन् । रुखका जरा, चट्टानका पर्खालले तिनलाई शदियौँदेखि सुरक्षित राख्दै आएको छ । तिनीहरूले सिकाउँछन्– जीवनमा आइपर्ने हरेक चुनौतीलाई डटेर सामना गर्नुपर्छ । कहिल्यै आफ्नो धरती र धरातललाई बिर्सिनु हुँदैन । कहिल्यै आफन्त र आफ्नोपनलाई छोड्नु हुँदैन । त्यही हो आफू हुनु र आफ्नोपन कायम राख्नुको खास अर्थ । यही हो प्रकृतिको रङमा जीवनको सन्तुलित संयोजनको अर्थ ।

वास्तवमा त्यहाँ जीवनको प्रतिविम्ब देखापर्छ । त्यहाँ प्रकृतिको रङले सौन्दर्यको उपस्थिति गराउँछ । र, यस्तो संसारमा विराट आनन्द महसुस गर्न पाइन्छ, जहाँ थकाइ महसुस हुँदैन । त्यहाँ दुखाइले रातभरि सुत्नै नदिने हुँदैन । बरु आराम र आनन्दको दैनिकी व्यतीत भइरहेको हुन्छ । रङहरूमा आफैँ रमाउँदै फुलिरहने फूलहरू ! तिनको कोमलतामा मैले सौन्दर्यको पराकाष्ठा देखेको छु ।

हरेक फूल आफ्नो रङमा, आफ्नो सुगन्धमा पूर्ण छ । तिनीहरू अरुका लागि फुल्छन्, अरुलाई खुसी दिन्छन् । तिनको फुलाइमा मैले निःस्वार्थ ‘प्रेम’ देखेको छु । जीवनलाई सजाउने ‘कला’ भेटेको छु । कुनै पनि फूलहरू आफ्नो लागि फुल्दैनन् । अरुकै लागि फुल्छन् । अरुकै खातिर शिरमा समेत सजिन्छन् ।

सर्लक्क खुलेको ‘रूप–लावन्य’ र ‘अन्न–ऐश्वर्य’ले भरिपूर्ण । सकिएर पनि पुनः भरिँदै । कहिल्यै रित्तिन जानेन । कहिल्यै एक्लिनु परेन । कसैसँग मागेन सौन्दर्य सापटी । आफ्नै ओभानो बलेसी कति प्यारो । आफ्नै प्राकृतिक मौलिकता नै कति सुन्दर !

हो, यिनै हुन् जिन्दगीका रङ र रूपहरू । सौन्दर्यका मिठासले भरिएका आकृतिहरू । मीठो सुवासले सुवासित जीवनका ऊर्वर अनुभूतिका आयामहरू ! यी सबै प्रकृतिले मेरो जीवनलाई अर्थपूर्ण बनाएको छ । जब म यी सबैसँग एकाकार हुन्छु, तब मलाई लाग्छ, जीवन आफैँमा एउटा अनुपम कलाकृति हो, जसलाई प्रकृतिका यी अनमोल उपहारहरूले सजाएका छन् ।

यी अनुभूतिहरूले मलाई धेरै कुरा सिकाउँछन् । सिकेका कुराहरू यिनै हुन्– जीवन केवल बाँच्नु मात्र होइन, यसको हरेक पललाई महसुस गर्नु, हरेक सुन्दरतामा रमाउनु र हरेक अनुभवबाट सिक्नु पनि हो ।

लाग्छ, कतै खोज्नु पर्दैन भावनाका भेलहरू । यिनै छटा–छहराहरूमा छङ्छङ गर्दै जीवनको रसमय उमङ्ग पोख्दै आफैँ ‘व्यक्त’ भइरहेका हुन्छन् । आफैँ ‘अव्यक्त’ बनिरहेका हुन्छन् । अनुभूति ग्रहण गर्न सक्ने क्षमताको कुरा न हो । भेटिनु र नभेटिनु अलग्ग कुरा । तर, आँखाले एकछिन शीतल आनन्द पाउनु धेरै ठूलो कुरा हो ।

यिनमा कुनै ‘चोट’ देख्नु पर्दैन । कुनै ‘खोट’ भेट्न सकिँदैन । बरु हृदयको हार्दिकपन प्रकृतिको सुनौलो प्रहर बनेर उपस्थित भएको हुन्छ । अलिकति ‘उत्साह’ उमार्दै । अलिकति ‘साहस’ बटुल्दै । अलिकति रहर र रौसका तारुण्य बाछिटामा रौसिँदै जीवन ‘जीवन्त’ देखिन्छ । यत्ति हो, हामी सबैले खोजेको सन्तुष्टि । यही हो गन्तव्यमा पुग्नुको प्राप्ति ! त्यसैले जीवनको सारसंक्षेप रुवाइको आँसु होइन । त्यो आँसुसँगै बगेको कोमल मनको प्रकम्पन एउटा साक्षात् ‘जीवन–दर्शन’ हो ।

फूलैफूलका गलैँचामा बसेर एकछिन गहिरिएर नियालौँ– पर घाम डुब्न लागेको क्षितिजलाई । आहा प्रकृति मादक उन्मादमा बैँसका मन्द मुस्कानहरू पस्किरहेको हुन्छ । कति कोमल मायालु मनका हार्दिक संरचनाहरू चित्रण भएको देखिन्छ । तिनले एकछिन हेर्नुकै आनन्द काफी हुन्छ । तिनमा एकछिन आँखा डुबाउनुमै मज्जा मिल्छ ।

किनभने केही छिनपश्चात् त घाम डुबिहाल्छ । रक्तिम लालिमाको मनमोहक छवि अँध्यारोले निलिहाल्छ । त्यसपछि आँखाले हेरेर के देख्नु ? मनले कुनै दृश्यको महसुस गर्न सक्दैन । अन्धकारमा न रङ देखिन्छ, न दृश्य । न त कुनै रूप नै खुुट्याउँन सकिन्छ । आजको दिन यसरी नै बित्यो । हात लाग्यो शून्यको व्यस्तता होइन केही न केही प्राप्तिका पलहरू । भोलि बिहान नवजीवन लिएर पुनः उही काम–धाममा फर्किने बाचासँगै ।

यता असारको मैजारो समय सङ्घारमा लम्पसार । आशाको मीठो सपना छिनभरमै चकनाचुर हुँदाको पल सम्झेर रुनै नसकी भावनाको वेगमा बयली खेलिरहेछ ... ! परन्तु, यो पानीको प्रवाह कहिले आवश्यकताले ‘काकाकुल’ पार्छ । कहिले बाढी–वितण्डाले जीवन र प्रकृतिलाई ‘तहसनहस’ बनाउँछ ।

ठक्कर खाँदै निरन्तर पाइला–पाइलामा । घुम्तीहरू छिचोल्दै, जँघार तर्दै, भंगालाहरू छेल्दै आफ्नै लयमा लहरिँदै । नदीजस्तै यसरी नै जीवनवय हिँडिरहेछ ।

रात पनि नभनी, दिन पनि नपर्खी । अविरल बगिरहेछ नदी । झरनाको रूप लिएर कहिले । खोलाखहरेको रूपमा रूपान्तरित कहिले । जुनेली रातको सन्नाटामा पनि आफ्नै आवाजहरूमा अनुवाद हुँदै । सर्लक्क खुलेको ‘रूप–लावन्य’ र ‘अन्न–ऐश्वर्य’ले भरिपूर्ण । सकिएर पनि पुनः भरिँदै । कहिल्यै रित्तिन जानेन । कहिल्यै एक्लिनु परेन । कसैसँग मागेन सौन्दर्य सापटी । आफ्नै ओभानो बलेसी कति प्यारो । आफ्नै प्राकृतिक मौलिकता नै कति सुन्दर !

निर्मल आकाशको व्याप्ति देखेर मनको खुसी मुस्कानमा छचल्किन्छ । पहाडी तरेलीमा फैलिएको विरलै देख्न पाइने किरणको रङ–विन्यासमा अथाह अनुभूति झल्किन्छ । म तिनै माधुर्यमा शब्दको यात्रा गर्दै अक्षरहरूमा तिनलाई उतार्ने कोसिस गर्छु । तिनलाई अभिव्यक्तिमा अवतरण गराएपछि म खुसीको उल्लासमा उत्सव मनाउन थाल्छु ।

वास्तवमा अँध्यारोको शून्यता केही होइन । रोएर हाँस्न सकेको जीवन साँच्चै एक उदाहरण हो । सुन्दर वर्तमान र भविष्यको सूचक हो । यिनै परिवेश र यही वर्तमानमा मैले देखेको प्रकृतिको रङ र जीवनको प्रतिविम्ब एउटा विराट विरासतको शान्त, सुन्दर संसार हो । त्यहाँ म एकैछिन खुसीका स्पर्शहरूले स्पन्दित हुन्छु । अनि शब्दहरूमा तिनलाई आकार दिएर पढ्न थाल्छु । त्यहाँ सानो खुसी पनि जिन्दगीको ठूलो उपहार बन्छ । स्वस्थ जीवनका लागि मनोवैज्ञानिक उपचार पनि हुन्छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, असार २८, २०८२ ०७:२२