यस्तो छ मुलुकको ६ महिनाको आर्थिक तथा वित्तीय स्थिति

A+ A A-

चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनामा अर्थतन्त्रका केही सूचकहरू सुधाराेन्मुख देखिएका छन् । नेपाल राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक गरेको चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनाको आर्थिक तथा वित्तीय स्थितिको प्रतिवेदनमा चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनाको आर्थिक तथा वित्तीय उपभोक्ता मुद्रा स्फीति बढे पनि रेमिट्यान्स, वैदेशिक विनिमय सञ्चिति बढेको देखिएकाे हाे । यस्तै व्यापारघाटा पनि अघिल्लो वर्षको तुलनामा घटेको देखिन्छ भने चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनाको अवधिमा चालु खाता एवम् शोधानान्तरको स्थिति पनि सुधारिएको तथ्यांक राष्ट्रबैंकले सार्वजनिक गरेको छ ।

उपभोक्ता मुद्रास्फीति बढ्याे

२०७९ पुसमा वार्षिक बिन्दुगत उपभोक्ता मुद्रास्फीति ७.२६ प्रतिशत रहेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही महिनामा यस्तो मुद्रास्फीति ५.६५ प्रतिशत थियो ।

समीक्षा महिनामा खाद्य तथा पेय पदार्थ समूहको मुद्रास्फीति ५.६२ प्रतिशत र गैरखाद्य तथा सेवा समूहको मुद्रास्फीति ८.५७ प्रतिशत रहेको छ । समीक्षा महिनामा खाद्य तथा पेय पदार्थ समूहअन्तर्गत रेष्टुरेन्ट तथा होटल उपसमूहको वार्षिक बिन्दुगत मूल्य सूचकाङ्क १५.५६ प्रतिशत, सुर्तीजन्य पदार्थको ११.८१ प्रतिशत, दुग्ध पदार्थ तथा अण्डाको ९.७० प्रतिशत, खाद्य तथा खाद्यजन्य पदार्थको ९.५६ प्रतिशत र मदिराजन्य पेय पदार्थको ८.८४ प्रतिशतले बढेको छ ।

यस्तै गैरखाद्य तथा सेवा समूहअन्तर्गत यातायात उपसमूहको मूल्य सूचकाङ्क १६.४३ प्रतिशत, स्वास्थ्यको ११.२२ प्रतिशत, मनोरञ्जन तथा संस्कृतिको ८.७६ प्रतिशत, विविध वस्तु तथा सेवाको ८.६८ प्रतिशत र फर्निसिङ्ग तथा घरायसी उपकरणहरूको ८.३३ प्रतिशतले बढेको छ ।

समीक्षा महिनामा काठमाडौं उपत्यकामा ६.९३ प्रतिशत, तराईमा ७.४९ प्रतिशत, पहाडमा ७.३० प्रतिशत र हिमालमा ६.६९ प्रतिशत मुद्रास्फीति रहेको छ । २०७८ पुस महिनामा यी क्षेत्रहरूमा क्रमशः ५.२८ प्रतिशत, ६.१५ प्रतिशत, ५.३४ प्रतिशत र ५.२२ प्रतिशत मुद्रास्फीति रहेको थियो ।

थोक मुद्रास्फीतितर्फ भने २०७९ पुसमा वार्षिक बिन्दुगत थोक मुद्रास्फीति भने ९.८२ प्रतिशत रहेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही महिनामा यस्तो मुद्रास्फीति ८.०८ प्रतिशत रहेको थियो ।

वैदेशिक व्यापारघाटामा कमी

यो अवधिमा देशबाट निर्यात हुने बस्तुहरू कम मात्रामा मात्रै निर्यात भएको देखिन्छ । राष्ट्र बैंकको तथ्यांकअनुसार चालु आर्थिक वर्षको ६ महिनामा वस्तु निर्यात ३२.० प्रतिशतले कमी आई ८० अर्ब ८१ करोड कायम भएको छ । निर्यात मात्रै नभएर यो अवधिमा गत वर्षको तुलनामा आयातमा पनि कमी आएको छ । चालु वर्षको ६ महिनामा यस्तो वस्तु आयात २०.७ प्रतिशतले कमी आएको छ ।

आयात निर्यात दुवैमा कमी आएसँगै अआर्थिक वर्ष २०७९/८० को ६ महिनामा कुल वस्तु व्यापारघाटा १९.२ प्रतिशतले कमी आएको राष्ट्र बैंकको तथ्यांक छ । बैंकका अनुसार चालु वर्षका ६ महिनामा व्यापारघाटा ७११ अर्ब ८६ करोड पुगेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यस्तो घाटा ४६.६ प्रतिशतले बढेको थियो । समीक्षा अवधिमा निर्यात–आयात अनुपात १०.२ प्रतिशत पुगेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा यस्तो अनुपात ११.९ प्रतिशत रहेको थियो ।

बढ्याे रेमिट्यान्स

राष्ट्र बैंकको तथ्यांकमा चालु वर्षको ६ महिनामा अघिल्लो वर्षको भन्दा बढी रेमिट्यान्स भित्रिएको उल्लेख छ । तथ्यांकका अनुसार चालु वर्षको ६ महिनाको समीक्षा अवधिमा रेमिट्यान्स २४.३ प्रतिशतले वृद्धि भइ ५८५ अर्ब ८ करोड पुगेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा विप्रेषण आप्रवाह ५.० प्रतिशतले घटेको थियो ।

यस्तै अमेरिकी डलरमा विप्रेषण आप्रवाह १३.९ प्रतिशतले वृद्धि भई ४ अर्ब ५० करोड पुगेको छ । अघिल्लो वर्ष यस्तो आप्रवाह ५.७ प्रतिशतले घटेको थियो ।

रेमिट्यान्ससँगै विदेश जान श्रमस्वीकृति लिनेको संख्या पनि बढेको देखिन्छ । यो अवधिमा वैदेशिक रोजगारीका लागि अन्तिम श्रम स्वीकृति (संस्थागत तथा व्यक्तिगत–नयाँ) लिने नेपालीको संख्या ६४.६ प्रतिशतले वृद्धि भई २,७५,६४३ पुगेको छ ।

त्यसैगरी, वैदेशिक रोजगारीका लागि पुनः श्रम स्वीकृति लिने नेपालीको संख्या समीक्षा अवधिमा ९.५ प्रतिशतले वृद्धि भई १,४२,५४८ पुगेको छ ।

सुधारियाे चालु खाता एवम् शोधनान्तरकाे स्थिति

समीक्षा अवधिमा चालु खाता २९ अर्ब ४७ करोडले घाटामा रहेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा चालु खाता ३५२ अर्ब १६ करोडले घाटामा रहेको थियो ।

अमेरिकी डलरमा अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा २ अर्ब ९५ करोडले घाटामा रहेको चालु खाता समीक्षा अवधिमा २३ करोड ३३ लाखले घाटामा रहेको छ ।

यस्तै समीक्षा अवधिमा पुँजीगत ट्रान्सफर १९.१ प्रतिशतले कमी आई ४ अर्ब ४३ करोड कायम भएको छ भने खुद प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी ७४ करोड ९४ लाख पुगेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा पुँजीगत ट्रान्सफर ५ अर्ब ४८ करोड र खुद प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानी ११ अर्ब ३४ करोड रहेको थियो ।

शोधनान्तर स्थिति भने ९७ अर्ब १० करोडले बचतमा रहेको छ । अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा शोधनान्तर स्थिति २४१ अर्ब २३ करोडले घाटामा रहेको थियो । अमेरिकी डलरमा अघिल्लो वर्षको सोही अवधिमा २ अर्ब २ करोडले घाटामा रहेको शोधनान्तर स्थिति समीक्षा अवधिमा ७३ करोड ४४ लाखले बचतमा पुगेको हो ।

बढ्याे विदेशी विनिमय सञ्चिति

२०७९ असार मसान्तमा १२१५ अर्ब ८० करोड बराबर रहेको कुल विदेशी विनिमय सञ्चिति १०.० प्रतिशतले वृद्धि भई २०७९ पुस मसान्तमा १३३७ अर्ब २९ करोड पुगेको छ ।

अमेरिकी डलरमा यस्तो सञ्चिति २०७९ असार मसान्तमा ९ अर्ब ५४ करोड रहेकोमा २०७९ पुस मसान्तमा ८.० प्रतिशतले वृद्धि भई १० अर्ब ३० करोड कायम भएको छ ।

कुल विदेशी विनिमय सञ्चितिमध्ये नेपाल राष्ट्र बैंकमा रहेको सञ्चिति २०७९ असार मसान्तमा १०५६ अर्ब ३९ करोड रहेकोमा २०७९ पुस मसान्तमा १२.० प्रतिशतले वृद्धि भई ११८३ अर्ब ३७ करोड पुगेको छ ।

बैंक तथा वित्तीय संस्था (नेपाल राष्ट्र बैंकबाहेक) सँग रहेको विदेशी विनिमय सञ्चिति २०७९ असार मसान्तमा १५९ अर्ब ४१ करोड रहेकोमा २०७९ पुस मसान्तमा ३.४ प्रतिशतले कमी आई १५३ अर्ब ९१ करोड कायम भएको छ । २०७९ पुस मसान्तको कुल विदेशी विनिमय सञ्चितिमा भारतीय मुद्राको अंश २३.६ प्रतिशत रहेको छ ।

संघीय सरकार खर्च तथा राजस्व

आर्थिक वर्ष २०७९/८० को ६ महिनामा संघीय सरकारको कुल खर्च नेपाल सरकार, अर्थ मन्त्रालय (महालेखा नियन्त्रक कार्यालय) का अनुसार ५७६ अर्ब ३५ करोड भएको छ । समीक्षा अवधिमा चालु खर्च, पुँजीगत खर्च र वित्तीय व्यवस्थापन खर्चतर्फ क्रमशः ४५५ अर्ब १३ करोड, ५३ अर्ब ४६ करोड र ६७ अर्ब ७७ करोड रहेको छ ।

समीक्षा अवधिमा संघीय सरकारको कुल राजस्व परिचालन भने ४५८ अर्ब ९९ करोड भएको हो ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, माघ २३, २०७९ १९:५७