विश्वकपको भूराजनीतिः के हामी पनि कतारको विरोधमा लामबद्ध हुनैपर्ने हो ?

A+ A A-

यतिबेला संसारभरका फुटबलप्रेमीको ध्यान कतार विश्वकपमा छ । नेपालको तुलनामा १० गुणा कम जनसंख्या भएको मध्यपूर्वको सानो देशले विश्व खेलकुदको सर्वाधिक महत्त्वको प्रतियोगिता यति भव्यतापूर्वक आयोजना गर्न सक्ला भन्नेमा कतिपयले अन्तिमसम्मै आशंका गरिरहेका थिए ।

खासगरी पश्चिमा अधिकारवादी भनिने समूह मात्र होइन, सरकारी अधिकारी, खेल विश्लेषक र मिडियाले समेत कतारलाई अयोग्य पुष्टि गर्न सबै शक्ति लगाए पनि असफल बने । आलोचकसामु खरो उत्रिएर प्रतियोगिता समापनतिर पुर्‍याइसक्दा पनि विश्वकप आयोजनामा दोहाको योग्यतामाथि प्रश्न उठाउँदै लाञ्छित गर्न छाडिएको छैन । अमेरिका वा युरोपबाहेक अन्यत्र आयोजना गरिने कुनै पनि ठूला प्रतियोगिताले ‘पश्चिमा स्वघोषित सर्वोच्चतावाद’को कसीमा निरन्तर परीक्षित हुनुपर्ने र बाँकी विश्वका लागि उनीहरूले तय गरिदिएका मापदण्डमा उत्तीर्णको प्रमाणपत्र लिनैपर्ने सन्देश जारी विश्वकपका क्रममा पनि अमेरिकी र युरोपेली सञ्चारमाध्यममार्फत निरन्तर प्रवाह भइरहेका छन् ।

फुटबलप्रेमीका रूपमा त छँदैछ, नेपाली श्रमिकहरूमाझसमेत वैदेशिक रोजगारीको सबैभन्दा लोकप्रिय गन्तव्यमध्ये एक देशमा आयोजना भइरहेका कारण पनि कतार विश्वकप हाम्रा लागि विशेष चासोको विषय हो । त्यसमाथि विश्वकपका रंगशालालगायतका कतारी संरचना निर्माणमा हजारौँ नेपाली श्रमिकको पसिना मात्र होइन, कैयौँ नेपाली दाजुभाइको रगत नै बगेको हेक्का हामीलाई नहुने कुरै भएन । तर, भ्रातृत्वको प्रतीक मानिने विश्वकपकै समयमा पनि भूराजनीतिक स्वार्थको पाखण्डमिश्रित नकारात्मक प्रचारबाजीका बाछिटा नेपालसम्मै आइपुगेका छन् र एउटा तप्काले त्यसैमा लय मिलाउँदै हामी पनि कतारको विरोधमा लामबद्ध किन नहुने भन्ने बहस छेडेको छ ।

आधारभूत रूपमा हामीले के बुझ्न जरुरी छ भने हरेक विश्वकपमा फुटबलभन्दा अरू खेल बढी हुन्छन् र कतारमा पनि त्यही नै चलिरहेको छ । यस आलेखमा कतार विश्वकपसँग जोडिएको भूराजनीति, प्रजातन्त्र र मानवअधिकारका नाममा आलोचनाको आवरण ओढेर पश्चिमाहरूले लिइरहेको अकुत लाभ र हाम्रा लागि कतार विश्वकपले दिएको दृष्टान्तका पाटाबारे चर्चा गरिनेछ ।

टिप्पणीकारहरूले विश्वकपलाई 'पोलिटिकल फुटबल' पनि भन्ने गरेका छन् । हुन पनि अहिलेसम्म कुनै पनि त्यस्तो विश्वकप आयोजना भएको छैन, जुन सुरु हुनुअघि घोटाला, आर्थिक चलखेल र राजनीतीकरणको विवादमा नपरेको होस् । यद्यपि कतारसँगै विश्वकपको दाबेदारी प्रस्तुत गरेका र फिफाको मतदानमा पराजित भएका अमेरिका, स्पेन वा अस्ट्रेलियामध्ये जहाँ विश्वकप आयोजना गरिएको भए पनि फिफा र आयोजकमाथि अहिलेजति प्रश्न नउठ्ने निश्चित थियो, किनभने यी प्रश्न मूलतः पश्चिमी उच्चतावादको मानसिकतासबाट निर्देशित छन् ।

स्मरणीय कुरा त दक्षिण अफ्रिका, ब्राजिल, रुस र अहिले कतारमा विश्वकप आयोजना हुँदाजति नकारात्मक प्रचारको अभियान युरोपका देशमा आयोजना हुँदा चलाइएका थिएनन् । पश्चिमा मिडियामा अरब र मुस्लिम सामाजिक परम्परालाई गिज्याउने गरी मदिरा निषेध र ‘एलजीबीटी’ समुदायका अधिकारका कुरा जसरी उछालिएको छ, त्यसमा अरू केही नभएर एउटा सानो मुस्लिम देशले अहिलेसम्मकै धेरै खर्च गरेर विश्वकप आयोजना गरेको प्रति इर्स्या र कुण्ठा प्रतिबिम्बित देखिन्छ ।

विश्वकप आयोजनाकै बीच चलाउन खोजिएको कथित् ‘कतार बहिष्कार’का अभियानको प्रवृत्ति बुझ्न यसै वर्ष चीनको राजधानी बेइजिङमा सम्पन्न ‘विन्टर ओलम्पिक्स’लाई सम्झिनु उचित हुन्छ । त्यतिबेला पनि चीनको सिन्च्याङका उहिगुर समुदायको मानवअधिकारको हवाला दिँदै अमेरिकासहितका देशले खेलकुद अधिकारीहरूलाई बेइजिङ नपठाउनेदेखि बहिष्कारका अनेक अभियान चलाएका थिए ।

सारांशमा भन्दा आफ्ना लागि लागू नहुने प्रजातन्त्रका कथित् विश्वव्यापी मान्यता र मानवअधिकारका मापदण्डको आवरणमा जसलाई आवश्यक पर्छ, त्यसलाई ठेगान लगाउने सामाजिक हतियार पश्चिमासँग तयारी अवस्थामा छन् र ती स्वार्थको आवश्यकताअनुसार प्रयोग हुन र नहुन सक्छन् ।

श्रमसम्बन्धमा कतार मात्र समस्याग्रस्त सम्बन्ध रहेको एक्लो देश होइन र विश्वकप फुटबल र यस्तै अन्य ठूला आयोजना सम्पन्न गरिसकेका विश्वका अन्य देश पूर्ण र दोषरहित रहेका कारण हामीले बहिष्कार नगरेका होइनौँ ।

यही तथ्यलाई उजागर गर्दै राजनीतिशास्त्रका विख्यात अमेरिकी वैज्ञानिक स्यामुएल पी हन्टिङ्टनले लेखेका छन्, 'पश्चिमा देशमा धेरैले ठान्छन् कि संसार समान स्वरूपको विश्वव्यापी संस्कारमा चल्नुपर्छ, जुन आधारभूत रूपमा पश्चिमी मान्यतामा आधारित होस् ।' अर्थात्, जुन कुरा अमेरिकी वा युरोपेली हुँदैन, त्यो अनेक प्रश्न र आलोचना मात्र होइन, लाञ्छनाका लागि समेत योग्य हुन्छ ।

दोहोरो मापदण्डको पश्चिमा मोडल

पश्चिमा सञ्चारमाध्यमले कतारमाथि रंगशालामा उपस्थित हुन प्रशंसकहरूलाई पैसा दिएको, धनी देश भएर पनि आप्रवासी कामदारको चरम शोषण तथा मानवअधिकारको उल्लङ्घन गरेको र विश्वकपजस्तो ठूलो प्रतियोगिता आयोजना गर्न आयोग्य देशले पैसाकै बलमा आयोजनाको अधिकार लिएको भन्ने आरोप लगाएका छन् । तर, सतहमा यस्ता प्रश्न उठाइरहेका पश्चिमा मुलुकहरूले त्यही ‘लाञ्छित’ देशबाट विश्वकपकै सेरोफेरोमा अर्बौं डलर कुम्ल्याइरहेको थाहा पाउँदा धेरैलाई आश्चर्य लाग्न सक्छ ।

विश्वकप आयोजनाको अधिकार कतारले पाएपछि बेलायतले दोहालाई करोडौँ डलरका हतियार बिक्रीको ‘लाइसेन्स’देखि अत्याधुनिक सुपरिवेक्षणका प्रविधिसम्म बेचिसकेको छ । विश्वकप आयोजना हुने भएपछि त्यहाँ बनेका कैयौँ होटलमा अमेरिकी लगानी छ । कतार विश्वकपका आठवटा रंगशालाको गुरु योजना तयार पार्ने जिम्मा जर्मनीको 'प्लानिङ कम्पनी' अल्बर्ट स्पिर एण्ड पार्टनरले पाएको थियो ।

सन् २०१७ मा मृत्यु भएका अल्बर्ट स्पिर जर्मन तानाशाह हिटलरका प्रमुख रणनीतिकार तथा हतियारमन्त्रीका छोरा थिए । मानव जातिमाथिको चरम अत्याचार र दास प्रथाका प्रवर्द्धक वंशका स्पिरले कतार विश्वकपकै आयोजनाका क्रममा पाएको अकुत आर्थिक लाभबारे पश्चिमा सञ्चारमाध्यममा त्यति चर्चा हुने गरेको छैन । कतार विश्वकप आयोजनाका क्रममा सुरक्षाका लागि इटालियन नौसेनाका जहाज, बेलायती वायु सेनाका जेट, फ्रान्सेली साइबर सुरक्षा विज्ञ र टर्किस प्रहरीको सहायता किन्न कतारले करोडौँ डलर खर्चिएको छ ।

युरोपको पछिल्लो ऊर्जा नीतिले पश्चिमा जगत्‌को दोहोरो चरित्रबारे थप बुझ्न मद्दत गर्छ । युक्रेन युद्धका बीच प्रतिशोधको प्रतिस्पर्धामा रुसले लिएको रणनीतिका बीच अत्तालिएको युरोप ऊर्जाका लागि रियाद र दोहातिर फर्किएको छ । रुसी ग्यासलाई ‘रक्तरञ्जित’ भन्दै अस्वीकार गर्न चाहेका युरोपेली ‘नमुना प्रजातन्त्र’हरूले अधिनायकवादी शासन व्यवस्था चलाइरहेको र उनीहरूको दृष्टिमै मानवअधिकारका विषयमा सधैँ ‘फेल’ हुने गरेको साउदी अरेबियाबाट खरिद गर्ने कच्चा तेलको मात्रा दोब्बर पारेका छन् ।

बेलायत र जर्मनी कतारी ग्यास खरिद गर्न विश्वकपकै सेरोफेरोमा 'पाइपलाइन डिप्लोमेसी' मा तल्लीन छन् । बहिष्कारको नारा लगाए पनि कतार विश्वकपलाई अमेरिका र उसका युरोपेली साझेदारका लागि युक्रेन युद्धलाई लिएर रुसलाई एक्ल्याउने र अर्को उदाउँदो महाशक्ति चीनलाई नियन्त्रणमा राखिरहने रणनीतिको अर्को मञ्च बनाउन खोजेको टिप्पणीसमेत कतिपय अन्तर्राष्ट्रिय मामिलाका विज्ञहरूले गरेका छन् ।

अहिलेको परिप्रेक्ष्यमा अमेरिका र युरोपको संयुक्त रणनीतिक सैन्य मोर्चा उत्तर एट्लान्टिक सैन्य संगठन (नेटो)का लागि उच्च महत्त्वको देश पोल्याण्डभन्दा २७ गुणा सानो र वार्साबाट ४ हजार किलोमिटर टाढा रहेको कतारी राजधानी दोहा राजनीति, ऊर्जा, सैन्य तथा खेलकुद सबै दृष्टिले भूराजनीतिको केन्द्रमा बस्न सफल बनिरहेको छ ।

ऊर्जाको ठूलो स्रोत बोकेर बसेको कतार अमेरिकाका लागि मध्यपूर्वमै सबैभन्दा ठूलो सैन्य अखडाको आश्रय भूमि पनि हो । अपार दौलत, युरोपसहित विश्वभर प्राकृतिक ग्यास बिक्री गर्ने उसको क्षमता र केही दशकयता विकास गरेको बहुआयामिक ‘सफ्ट पावर’ले आकारमा सानो भए पनि कतारको भूराजनीतिक प्रभाव संसारभर पुगिसकेको तथ्य बुझ्न माथि उल्लेखित विवरण पर्याप्त छन् । र, आवरणमा आलोचना गर्ने पश्चिमाहरू कतारबाट सक्ने जति लाभ लिने प्रतिस्पर्धामा देखिन्छन् ।

अब प्रश्न उठ्छ, यो पृष्ठभूमिमा पश्चिमा राजनीतिज्ञ र मिडियाले कतारको मानवअधिकारको अवस्थाबारे कुरा उठाउनु पाखण्डबाहेक अरु के हो ? आप्रवासीका सवालमा युरोप र अमेरिकीहरूले कतारलाई सिकाइरहेको पाठ बुझ्नुअघि बेलायत र फ्रान्सले विभिन्न मुलुकबाट आएका आप्रवासी रहेको डुंगा डुब्न दिएर कैयौँ मानिसको ज्यान गएको घटना स्मरणीय हुन सक्छ ।

अमेरिकाले आफ्नो देश प्रवेश गर्न चाहने आप्रवासी र शरणार्थीलाई गरिरहेको व्यवहार पनि कतारलाई शिक्षा दिनु आफैँमा अयोग्यताको प्रमाण मानिन सक्छ । आतंकवाद विरोधी युद्धका नाममा अफगानिस्तान, इराक, लिबिया र सिरियामा गरी दशौँ लाख मानिस मारेका अमेरिका र उसका युरोपेली साझेदारहरूले करोडौँ मानिसलाई विस्थापित हुन बाध्य तुल्याएको तथ्य संसारलाई थाहा छ ।

कतारमाथि अहिले औँला उठाइरहेकाहरू डिसेम्बर १९ पछि ‘सिन’बाटै गायब हुने नै छन् र संसारको ध्यान पनि अन्यत्रै पुग्नेछ । तर, कूटनीतिक र सामरिक दृष्टिले सबै मोर्चामा प्रभावशाली बन्दै गएको कतारमा भने विश्वकप आयोजनाको सफलताको सुमधुर ध्वनि लामो समयसम्म गुञ्जिरहनेछ ।

युरो-अमेरिकी पाण्डित्यको पाखण्डलाई सजीव रूपमा बुझ्न फिफाका अध्यक्ष जियानी इन्फान्टिनोको टिप्पणी उल्लेखनीय छ । विश्वकपको पूर्वसन्ध्यामा इन्फान्टिनोले भनेका थिए, 'अरूलाई नैतिकताको पाठ पढाउनुअघि हामी युरोपेलीहरूले विगत ३ हजार वर्षमा गरेका कृत्यका लागि आगामी ३ हजार वर्षसम्म निरन्तर क्षमा याचना गरिरहनुपर्छ ।'

कतारले विश्वकप आयोजना गर्नुको रहस्य

अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र विश्वव्यापी भूराजनीतिमा खेलकुदसम्बन्धी प्रतियोगिताहरूको सधैँ उच्च महत्त्व रहँदै आएको छ । यस्ता आयोजना कुनै पनि देशका लागि अन्तर्राष्ट्रिय प्रभाव विस्तारको प्रमुख माध्यम बन्ने गर्छन् । सन् २००८ मा बेइजिङ ओलम्पिकपछि चीनप्रतिको विश्वदृष्टि नै बदलिएको अन्तर्राष्ट्रिय मामिलाका विश्लेषकहरू बताउँछन् ।

अर्को छिमेकी देश भारतले हरेक वर्ष आयोजना गर्ने संसारकै महँगो क्रिकेट ‘इण्डियन प्रिमियर लिग’ अस्ट्रेलिया वा इङ्ल्यान्डसँग क्रिकेट कूटनीतिमा सन्तुलन कायम गर्नका लागि महत्त्वपूर्ण मञ्च बनिरहेको छ । कतारले बितेको दशकमा आफ्नो कूटनीतिमा 'सफ्ट पावर' र 'स्मार्ट पावर' यति बहुआयामिक आयतनमा आर्जन र विस्तार गरेको छ । यस कारण पनि उसको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र विश्वकप आयोजनालाई एउटा मात्र ‘लेन्स’बाट हेर्दा पूर्ण तस्वीर नआउन सक्छ ।

कतार संसारका सबैभन्दा वैभवशाली देशमध्ये एक हो । सन् २०२१ को तथ्याङ्कअनुसार उसको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी) १ सय ७९ दशमलव ६ अर्ब अमेरिकी डलरबराबर थियो । विश्वकप आयोजनाका लागि कतारले २२० अर्ब डलर वा त्योभन्दा पनि बढी खर्च गरेको अनुमान छ, जुन २०१४ को ब्राजिल विश्वकपमा गरिएको १५ अर्ब डलरको खर्चभन्दा अतुलनीयस्तरमा बढी हो ।

बेलायतमा सबैभन्दा बढी परिमाणको जमिनमा स्वामित्व राख्नेहरूको सूचीमा ‘स्टेट अफ कतार’ १०औँ नम्बरमा छ । आजको कतार बेलायत, फ्रान्स र जर्मनीका अधिकांश ठूला होटलको लगानीकर्ता हो, फोक्सवागन, आरडब्ल्यूई, ड्युचे बैंक, भिभेन्डीलगायतका कम्पनीको शेयरमा ठूलो हिस्सेदार हो र विश्व चर्चित फुटबलर लियोनल मेस्सी, किलियन एम्बाप्पे र नेइमार जुनियर आबद्ध युरोपेली/फ्रेन्च क्लब पेरिस सेन्ट-जर्मेन (पीएसजी) क्लबको स्वामित्व राख्ने मात्र होइन, जर्मन क्लब बायर्न म्युनिख, जर्मन बुन्डेसलिगालगायतका महत्त्वपूर्ण फुटबल प्रतियोगिता र क्लबहरूको प्रमुख प्रायोजक पनि हो ।

खेलकुदले विश्वभरका मानिसहरूलाई एक ठाउँमा ल्याउन सक्छ । यस्ता आयोजनाले उक्त आयोजक देशको सरकार, राजनीतिज्ञ र उनीहरूका सामर्थ्य पनि संसारसामु देखाउन सघाउने गर्छ । यसै कारण हुन सक्छ, पछिल्लो समय कतारले आफ्नो प्रभाव विस्तारमा एकपछि अर्को खेलकुद आयोजनालाई उपयोग गरिरहेको छ ।

‘स्पोर्ट डिप्लोमेसी’लाई उच्च महत्त्व दिइरहेको कतारले २०२३ मा स्वीमिङ च्याम्पियनसिप आयोजना गर्दैछ भने २०२७ मा एसियन कप फुटबल आयोजना गर्नेछ । चीनले अनिच्छा देखाएपछि विश्व टेबल टेनिस च्याम्पियनसिपको आयोजनामा पनि कतारले नै दाबेदारी दर्ता गरिसकेको छ । कतारकै सिको गर्दै ‘अरेबियन’ प्राय:द्वीपमा खेलकुदका प्रतियोगिता, क्लब वा खेलाडीको प्रायोजन गर्ने होड नै देखिएको छ ।

कतारले क्षेत्रीय र विश्वव्यापी रूपमा आफ्नो प्रभाव विस्तार गर्न, सम्बन्धहरूको विकास र अन्तरनिर्भरता बढाउनका लागि नै महँगो मूल्यमा विश्वकप आयोजना गरेको हो । यो आयोजनासँगै कतार विश्व मानचित्रमा छुट्टै पहिचान भएको देशका रूपमा दर्ज भएको छ । कतारमाथि अहिले औँला उठाइरहेकाहरू डिसेम्बर १९ पछि ‘सिन’बाटै गायब हुने नै छन् र संसारको ध्यान पनि अन्यत्रै पुग्नेछ । तर, कूटनीतिक र सामरिक दृष्टिले सबै मोर्चामा प्रभावशाली बन्दै गएको कतारमा भने विश्वकप आयोजनाको सफलताको सुमधुर ध्वनि लामो समयसम्म गुञ्जिरहनेछ ।

हामी कतारको विरोधमा लामबद्ध हुने कि नहुने ?

विश्वकप सुरु भएपछि नेपालस्थित कतारी राजदूत मोहम्मद अल हेलले आयोजना गरेको रात्रिभोजमा नेपालका नाम चलेका सम्पादकहरू सहभागी भएको विषय ‘सोसल मिडिया’देखि ‘मेनस्ट्रिम मिडिया’सम्म चर्चा मात्र होइन, आलोचनाको विषय बनेको देखियो । कतारमा रंगशाला बनाउँदा नेपाली दाजुभाइको जीवन गुमेको तथ्यप्रति संवेदनशीलताको अभाव कुनै पनि दृष्टिले क्षम्य विषय हुन सक्दैन । तर, त्यसो भन्दैमा पश्चिमा अभियन्ताले भनेजस्तै कतार विश्वकप वा कतारी दूतावास बहिष्कार गर्नुपर्ने, रात्रिभोजमा जानै नहुने र जानेहरूले हाँसीखुसी देखिने तस्वीर सार्वजनिक गर्न नहुने भन्ने तर्क भने अतिवादी पूर्वाग्रहबाट ग्रसितजस्तो देखिन्छ ।

कतारसँग हाम्रा अनेक गुनासा छन् तर अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र कूटनीतिमा सबै कुराको समाधान बहिष्कारबाट मात्र हुन सक्दैन र कतारसँग हाम्रो कूटनीतिक सम्बन्ध बहिष्कार नै गर्नुपर्ने खालको पनि छैन । यदि रोजगारीका क्रममा नेपालीको मृत्यु भएकै कारणले कतार बहिष्कारको अभियान चलाउने हो भने नेपालीको अझ बढी मृत्युदर रहेका अन्य खाडी मुलुकसँग हामी कसरी प्रस्तुत हुने भन्ने बहस गर्नुपर्ला । र, कतारी दूतावास सम्पादकहरूलाई रात्रि वा दिवाभोजमा बोलाउने पहिलो र अन्तिम दूतावास पनि होइन ।

कतारले बितेको दशकमा आफ्नो कूटनीतिमा 'सफ्ट पावर' र 'स्मार्ट पावर' यति बहुआयामिक आयतनमा आर्जन र विस्तार गरेको छ । यस कारण पनि उसको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र विश्वकप आयोजनालाई एउटा मात्र ‘लेन्स’बाट हेर्दा पूर्ण तस्वीर नआउन सक्छ ।

तस्वीर बाहिर आउँछ कि आउँदैन, बेग्लै कुरा हो तर नेपालका अधिकांश सम्पादक र ‘बिट’ पत्रकारहरू फरक-फरक देशका दूतावासले फरक सन्दर्भमा आयोजना गर्ने यस्तै रात्रि वा दिवा भोजमा नियमित रूपमै सरिक हुन्छन् । र, पंक्तिकारलाई नेपाली मिडिया र सम्पादक वैदेशिक रोजगारीमा जीवन गुमाएका नेपाली दाजुभाइ र पीडित परिवारप्रति कम संवेदनशील छन् र उनीहरूले पश्चिमा सञ्चारमाध्यमले ती विषयमा सार्वजनिक गरेका रिपोर्ट लुकाउन खोजेका छन् भन्ने पनि लाग्दैन । नेताहरूले चुनावमै समेत नेपालीलाई विदेश पठाउने सपना बाँड्ने प्रतिस्पर्धा गरिरहकै समयमा पनि नेपाली मिडियामा वैदेशिक रोजगारीमा गएका नेपालीका दर्दबारे पर्याप्त समवेदना प्रस्तुत भएको छ ।

कतारी दूतावासको जमघटलाई लिएर सम्पादकहरूका निष्ठामै प्रश्न उठाउँदा हामीले हेक्का राख्नैपर्ने कुरा के हो भने वैदेशिक रोजगारीमा जाने नेपालीमाझ कतार सबैभन्दा बढी रोजाइमा पर्ने देश हो । एकपटक गएर फर्केपछि फेरि नेपालीहरू जाने गरेका देशका सूचीमा पनि कतार नै पहिलो नम्बरमा छ ।

कतारमा कार्यरत नेपालीहरूको संख्या त्यहाँका मूलवासी कतारीहरूभन्दा झण्डै दोब्बर रहेको बताइन्छ । दोहा विमानस्थलमा ओर्लिने जोकोहीले त्यहाँ कार्यरत कर्मचारीहरूमध्ये अधिकांश नेपाली भेट्दा नेपालजस्तै अनुभव गरेको बताउँछन् । भनिन्छ, कतार विमानस्थलभित्र नेपाली भाषा मात्रै बोल्न सक्नेहरूले पनि दुःख पाउनुपर्दैन । देशमा विदेशी मुद्रा सञ्चिति घटिरहेको भनेर चिन्ता व्यक्त भैरहेका बेला कतारबाट नेपालमा अर्बौं रुपैयाँ रेमिट्यान्स भित्रिने गरेको तथ्य पनि हाम्रा लागि पक्कै पनि उपेक्षाको विषय नहोला ।

कतारलाई आलोचना गर्न सकिने कारण नभएका होइनन् । कतार जुन स्तरमा सम्पन्न छ, त्यहीअनुरूप त्यहाँ काम गर्ने नेपालीलगायत आप्रवासी कामदारहरूले अधिकार र सेवा सुविधा पाउनुपर्ने हो । तर, त्यो पाउन सकेका छैनन् । काम गर्दागर्दै मृत्युवरण गरेका नेपाली दाजुभाइको मृत्युको कारण थाहा हुन सकेको छैन । तर, कतारलाई औँलो ठड्याउनुअघि हामीले श्रम कूटनीति र अर्थ कूटनीतिलाई लिएर हाम्रा शासक कति गम्भीर छन् र कतारसँग लिनुपर्ने जवाफदेहिता लिएका छन् कि छैनन् भनेर हाम्रै राज्यलाई सोध्नुपर्ने देखिन्छ ।

र, श्रमसम्बन्धमा कतार मात्र समस्याग्रस्त सम्बन्ध रहेको एक्लो देश होइन र विश्वकप फुटबल र यस्तै अन्य ठूला आयोजना सम्पन्न गरिसकेका विश्वका अन्य देश पूर्ण र दोषरहित रहेका कारण हामीले बहिष्कार नगरेका होइनौँ ।

हाम्रा विदेशिएका दाजुभाइप्रति मौसमी समवेदना देखाएका पश्चिमा सरकार, मिडिया र गैरसरकारी संस्थाहरूले विश्वकप सकिनासाथ यो अल्पकालीन जागिरबाट निवृत्ति लिने नै छन् तर त्यसपछि पनि हामीले कतारसँग श्रम कूटनीति र आर्थिक कूटनीतिलाई निरन्तरता दिइरहनुपर्नेछ ।

कतार विश्वकपको आधिकारिक गीत 'हाया हाया'को अर्थ 'बेटर टुगेदर' अर्थात् 'साथ हुँदा झन् राम्रो' भन्ने छ । नेपालीहरू पनि विश्वकप आयोजनाका क्रममा एक असल मित्र देश एवं आयोजक कतारको साथ हुँदा झनै राम्रो नि ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर २२, २०७९ ०९:५१