रुबी खानकाे स्वरमा स्वर मिलाउने बेला

A+ A A-

अहिले रुबी खान आमरण अनशनमा छिन् । उनको अनशन सुरु भएको आज १० दिन भयो । तर मुख्य विषय यो होइन ।

एक वर्ष अघिका दुई घरेलु हिंसापछि दुई महिलाको ज्यान गएको विषयमा उनी बोलिरहेकी छन्, त्यो कुरो मूख्य हो । महिला हिंसा, तीमध्ये कतिपयलाई त मृत्यु या आत्महत्याको लेपन लगाइने खतरनाक प्रवृत्तिबारे ध्यान दिनुपर्ने विषय मूख्य हो । काठमाडौं‌मा अनशनरत महिलाहरूलाई सघाउपघाउ गरिरहेको नागरिक आन्दोलनलाई धन्यवाद, तर यो खासमा सरकारले गर्नुपर्ने, दलहरूले बोल्नुपर्ने विषय हो । दलपिच्छे खुलेका महिला संगठनहरूले बोल्नुपर्ने विषय हो । प्रेसले जोडतोडका साथ लेख्नुपर्ने समाचार हो । हामीलाई राजनीतिक घटनाहरूको अघिपछि (खासमा नेताहरूको अघिपछि) कुद्न खुब मन पर्छ । यो आजको सबैभन्दा ठूलो राजनीतिक समाचार हो । यो मानवअधिकारकर्मी, महिला अधिकारकर्मी, सीमान्तवर्ती समुदायका प्रवक्ता, प्रत्येक सचेत जागरुक नागरिकले चासो राख्नुपर्ने विषय हो ।

दसैँको उत्सवमा अधिकांश नेपाली झुमिरहँदा नेपालगन्जबाट न्याय माग्न काठमाडौं आएका महिलाहरूको गिरफ्तारीको खबर थोरै छायामा पर्न गएको छ । उनीहरूबारे बोल्न, अनि उनीहरूले उठाएका नागरिक हकसम्बन्धी विषयहरूमा आवाज मिसाउन अझै ढिलो भएको छैन ।

किन नागरिकहरूले नेपालगन्जेली महिलाहरूको सरोकारलाई ध्यानले सुन्नुपर्छ त ? यसका तीन कारण छन् ।

पहिलो– प्रहरीको विवादास्पद संलग्नता । हत्याको आश‌ंका गर्न मिल्ने दुई घटनाबारे अनुसन्धान गर्न छाडेर प्रहरीले आफ्नो साख धुमिल बनाउन पुगेको छ । स्थानीय बर्चस्वशालीहरूको कुरा सुनेर उसले नेपालगन्जका दुई 'मृत्यु'लाई सामान्यीकरण गर्ने धृष्टता गर्‍यो । जब केही व्यक्तिहरूले यसको विरोध गर्न थाले, अहिले तिनीहरूको तेजोबध गर्ने कोसिस भइरहेको छ । न्याय दिलाउने संस्था नै संस्थागत अपराधको हि‌स्सा बन्न नसकोस् भनेर नागरिकहरूले बोल्नुपर्छ ।

प्रहरीले रुबी खानलाई पक्राउ गर्दा अदालतको वारेन्टलाई आधार देखाएको छ । तर पूर्वपतिसँगको सम्बन्धविच्छेद कानुनी रूपमै टुंगो लागिसक्दा समेत किन प्रहरी उनलाई समाउन अग्रसर भयो ? अनि यसबारे औपचारिक रूपमै जाहेरी पर्दासमेत किन सुनुवाइ गरिएन ? प्रहरीको मुख्य काम नै अनुसन्धान र अमनचैन कायम गराउने हो । ‌‌‌‌‌‌‌‌ऊसमेत यसमा दुराशयपुर्ण ढ‌ं‍गले प्रयोग भएको देखिएकाले यसमा जोडिएका अधिकारीसमेतको छानबिनका लागि नागरिकहरूले बोल्नुपर्छ ।

दोस्रो– स्थानीय र प्रदेश सरकारको उदासीनता । दुई मृतक महिलाको पक्षबाट आवाज उठाउने महिलाहरू स्थानीय तह र प्रदेश तहसम्म पटकपटक हारगुहार गर्न गए । जति बोले–कराए पनि त्यहाँबाट सुनुवाइ नहुने पक्का भइसकेपछि उनीहरू ५२० किमि पैदल हिँड्न तयार भए । उनीहरू स‌ंघीय राजधानी काठमाडौं आइपुगे । यसरी आउनेमध्ये रुबी खानलाई यसअघि नै सल्टिसकेको नितान्त व्यक्तिगत मामिलामा कानुनी कारबाही चलाउन खोजियो । न्यायमाथि कानुन हाबी हुन खोज्दा, अनि व्यक्तिमाथि समाज नै इबिमा उत्रिन खोज्दा स्थानीय राजनीतिक दल, नागरिक समूहहरूको आवाज हालसम्म सुन्न पाइएको छैन । हरेक नागरिकलाई कार्यकर्ता ठान्ने, तिनको बलमा निमुखाहरूलाई पेल्ने दलविशेषको नियतविरुद्द नागरिकहरूले बोल्नुपर्छ ।

तेस्रो– स्थानीय न्यायालय । यो मुद्दामा अन्तिम राय दिनुपर्ने सम्मानित न्यायालयको बाँके जिल्ला नेतृत्व समेत नराम्रोसँग उपयोग भएको देखिएको छ । रुबी खानको गिरफ्तारीविरुद्द मोहना अन्सारीले दायर गरेको बन्दी प्रत्यक्षीकरण रिटमाथि फैसला दिने क्रममा सर्वोच्च अदालत स्वय‌ंले जिल्ला न्यायाधीशको गलत मनसायबारे किटेर आलोचना गरिसकेको छ ।

समग्रमा भन्नुपर्दा राज्यका निकायले यस प्रकरणबारे जनतालाई आश्वस्त पार्न सकिरहेका छैनन् । त्यसैले नागरिक आफैँ बोल्नुपर्ने बेला आएको छ ।

रुबी खानले आफूलाई पक्राउ पूर्जीबेगर गिरफ्तार गरेको, आफ्नो वकिलसँग भेट्न खोज्दा रोक लगाएको भन्दै आक्रोश पोखेकी छन् । नन्कुन्नी धोबी र निर्मला कुर्मीको शंकास्पद मृत्युका अभियुक्तबारे किटानी जाहेरी दिए पनि उनीहरू पक्राउ नपरेको विषय उठाएकी छन् । यो प्रकरणमा प्रहरीका अधिकारीहरू नै सामेल भएको आरोप उनले लगाएकी छन् । यी प्रश्नहरू सहजै पन्छाउन सकिने खालका छैनन् । शिलापत्रले यस घटनाक्रमबारे पहिलो रिपोर्टि‌ङ, अनि यसको विकासबारे दुई दर्जनजति समाचार, सम्पादकीय, मल्टिमिडिया सामग्री पस्किसकेको छ ।

राज्यका निकायहरू निश्चित जिम्मेवारीसहित नागरिकको सेवामा खटिएका हुन्छन् । उनीहरूले तोकिएको काम गरेनन् भने व्यवस्थाप्रति नागरिकको भरोसा शनै:शनै: उड्न थाल्छ । त्यो एक दिन नागरिक असन्तोष अनि विद्रोहको कारक बन्न जान्छ । त्यस्तो नहोस् भन्नका लागि हामीले लोकतन्त्रलाई बर्चस्वशालीको गफ दिने साधन बन्नबाट रोक्नुपर्छ ।

त्यसैले राज्यका उपल्ला निकायले गल्ती गरे भन्दैमा नागरिकले आवाज उठाउन छाड्नु हुँदैन ।

अरु पनि...

भिडियाे सम्पादकीय: न्याय माग्न काठमाडाैं आएका महिलामाथि भइरहेकाे बदनियतबारे बाेल्न ढिला नहाेस्

नेपालगन्जबाट पैदल काठमाडौं आएकाहरू भन्छन्, न्याय देऊ अथवा हामीलाई पनि मारिदेऊ

अनशनरत रुबी खानको आरोप- प्रहरीले नै अभियुक्तको संरक्षण गरेको छ (भिडियो)

दुई महिलाको शंकास्पद मृत्युमा प्रहरी अनुसन्धान भएन, न्याय माग्दै नेपालगञ्ज–काठमाडौं पैदल मार्च (भिडियाेसहित)

न्याय माग्दै २० दिन हिँडेर काठमाडौं आएका उनीहरू माइतीघरमा रोटी खाँदै थिए, प्रहरीले घिसार्दै भ्यानमा कोच्यो (भिडियोसहित)

पक्राउ परे न्याय माग्दै माइतीघरमा धर्ना दिइरहेका पीडित परिवार

‘सरकार खोज्दै आयौँ, न्याय चाहियो’

न्यायका लागि ५२० किलोमिटर पैदल यात्रा (भिडियो)

पैदल हिँडेर नेपालगञ्जबाट काठमाडौं आइपुगे पीडित (फोटो फिचर)

नन्कुन्नी धोबीको मृत्यु किन शंकास्पद ?