प्रचण्डको ‘अन्तिम इनिङ’– अवसर र चुनौतीका उत्रैउत्रै चाङ

A+ A A-

माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड भनिरहन्थे, ‘राजनीति सम्भावनाहरूको खेल हो ।’ त्यो सम्भावनाको खेलले आइतबार उनलाई मुलुकको ४४औँ प्रधानमन्त्री बनायो । हुन पनि एउटा गठबन्धन छाडेर एकाध घण्टाकै अन्तरालमा अर्को गठबन्धनबाट सत्तारोहणको रोचक दृश्यले गर्माएको राजनीति अझै सेलाएको छैन ।

प्रचण्ड यस्तो बेला प्रधानमन्त्री भएका छन्, जतिबेला अर्थतन्त्र बिग्रेको छ । शान्ति प्रक्रिया अलपत्र छ । मुलुक संघीयतामा गए पनि राम्रो डेलिभरी दिन नसक्दा प्रदेश संरचनाको विरोध सुरु भइसकेको छ । विकासको गति सुस्त छ । स्वास्थ्य, शिक्षा र रोजगारजस्ता आमसरोकारका विषयमा सरकारले प्रभावकारी भूमिका निर्वाह गर्न सकेको छैन ।

यस्तो बेला आधा दर्जनभन्दा धेरै दलको समर्थन लिएर प्रचण्ड तेस्रोपटक प्रधानमन्त्री भएका छन् । काम गर्नुभन्दा ‘भ्यागुताको धार्नी’जस्तो सरकारको बहुमत टिकाइराख्नु उनका लागि पहिलो चुनौती बनेको छ । भिन्न विचार, सिद्धान्त र कार्यशैलीका दल र तिनका नेतासँग समन्वय गरेर जनमुखी काम गर्नु त्यसै पनि सजिलो छैन । त्योभन्दा ज्यादा सत्तास्वार्थकै कारण फुटेको नेकपाको एमाले नेतृत्वको चित्त बुझाएर सरकार चलाउनु प्रचण्डका लागि चुनौतीपूर्ण देखिन्छ ।

स्थिरताको नारासहित संसद्‌मा वामपन्थीको झण्डै दुईतिहाइ बहुमत पुर्‍याएका एमाले र माओवादी केन्द्र सत्ताखिचातानीकै कारण फुटेका थिए । वामपन्थी गठबन्धनको गुमेको साख जोगाएर विश्वासको वातावरण बनाउनु प्रचण्डका लागि अर्को चुनौती छ । त्यो विश्वास जोगाउन सक्दा अहिले बनेको गठबन्धनले पाँचै वर्ष सरकार मात्र चलाउने छैन, त्यसपछिको चुनावमा पनि सँगै जाने मार्गप्रशस्त गर्नेछ ।

पहिले आधा कार्यकाल सफलतापूर्वक पूरा गरेर सहज रूपमा सत्ता हस्तान्तरण गर्न सक्दा चुनावी नतिजाले अहिले देखिएको अस्थिरताको चिन्ता सम्बोधन गर्नेछ । त्यसले अर्को चुनावी गठबन्धन मात्र सहज पार्ने छैन, उनले चाहेजस्तो वामशक्तिको एकताको वातावरण बनाउनसमेत मद्दत पुर्‍याउनेछ । मुलुकलाई राजनीतिक स्थिरतातर्फ लैजाने एउटा उपाय त्यो हुन सक्छ ।

शान्ति प्रक्रिया गिजोलिँदा सबैभन्दा धेरै टाउको दुखाइ प्रचण्डलाई हुँदै आएको छ । तेस्रो इनिङले उनलाई शान्ति प्रक्रियालाई एउटा सार्थक निष्कर्षमा पुर्‍याउने अवसर प्रदान गरेको छ ।

प्रचण्डले यसअघि नौ/नौ महिनाका सरकारको नेतृत्व गरे । ती दुवै सरकारले आमनागरिकले अनुभूति गर्ने खासै काम गर्न सकेनन् । यसपटक प्रचण्डलाई साढे दुईवर्षे सरकारको अवसर जुरेको छ । त्यसलाई सफल पार्न प्रचण्ड आफैँले सशस्त्र विद्रोहका क्रममा देखाएको सपना सम्झिदिए पुग्छ ।

बिग्रेको अर्थतन्त्र सम्हाल्न उनले राम्रो समन्वय क्षमताका अर्थमन्त्री विष्णु पौडेल पाएका छन् । आमनागरिकको निराशालाई भोटमा बदलेर छ महिनाकै प्रयत्नमा राजनीतिमा उदाएका रवि लामिछाने उनका अर्का सारथि छन् । मधेसमा उदाएका सीके राउत हुन् वा थरुहटबाट उठेको नागरिक उन्मुक्ति पार्टी, सबैको साथ यो सरकारलाई छ । सबैको इच्छाशक्तिलाई एक ठाउँ ल्याएर इमानदार कोसिस गर्दा नतिजा नआउने कुरै छैन ।

प्रचण्डले यसअघि नौ/नौ महिनाका सरकारको नेतृत्व गरे । २०६५ सालमा झण्डै बहुमत शक्तिसहित सत्तारोहण गरेका उनी तत्कालीन प्रधानसेनापति रुक्माङ्गत कटुवाललाई हटाउन खोज्दा राजीनामा गर्नुपर्‍यो । अर्को २०७३ को प्रधानमन्त्रीत्वकाल पनि खासै सम्झनलायक छैन । ती सरकारले आमनागरिकले अनुभूति गर्ने खासै काम गर्न सकेनन् । यसपटक प्रचण्डलाई साढे दुईवर्षे सरकारको अवसर जुरेको छ । त्यसलाई सफल पार्न प्रचण्ड आफैँले सशस्त्र विद्रोहका क्रममा देखाएको सपना सम्झिदिए पुग्छ । सपना देखेर मात्र हुँदैन । २०७२ काे भूकम्पपछि तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी ओलीले मुर्झाएका सपना ब्युँताउने कोशिस गरेका थिए । तर, उनी आफैँले देखाएका सपना पूरा गर्न सकेनन् । यसपटक प्रधानमन्त्री प्रचण्डले दीर्घकालीन महत्त्वका विकासे योजनासँगै शिक्षा, स्वास्थ्य र रोजगारीमा काम गर्न सके भने त्यो उनले चाहेजस्तो पछिसम्म पनि सम्झनालायक हुनेछ ।

पछिल्लो राजनीतिक परिवर्तनको मुख्य सारथि आफूलाई ठान्छन् । उनी आफ्नो एजेण्डामा मुलुक चलिरहेको दाबी मात्र गर्दैनन्, जसको नीति उसकै नेतृत्वको नारा पनि बेलाबेला लगाइरहन्छन् । त्यस हिसाबले संघीयता कार्यान्वयनका बाँकी कार्यभार पूरा गर्न र गणतन्त्रलाई संस्थागत गर्ने अवसर उनले पाएका छन् । तीन तहको संघीयतामा स्थानीय, प्रदेश र संघ सरकारबीच राम्रो समन्वय नहुनु तथा एकअर्काका अधिकार क्षेत्रमा हस्तक्षेपले उत्पन्न गरेको अर्को चुनौती छ । त्यसलाई सरलीकृत गर्न सक्दा तीनवटै तह सक्रिय हुने र उपलब्धिमूलक काम गर्न सक्ने अवस्था छ । त्यसका लागि संघीय सरकारले राम्रो समन्वयात्मक भूमिका निर्वाह गर्न सक्छ ।

उत्तर–दक्षिणका दुई छिमेकीलाई विश्वासमा लिएर सत्ता चलाउनु नेपालका हरेक प्रधानमन्त्रीको चुनौती हो । त्यो चुनौती प्रचण्डलाई पनि छ । त्योभन्दा ज्यादा बदलिँदो भूराजनीतिक चलखेलबाट जोगिनुपर्नेछ ।

४ मंसिरको चुनावअघि प्रचण्डले भनेका थिए, ‘सम्भवतः अब मेरो अन्तिम इनिङ हो । एकपटक देशको नेतृत्व गरेर राष्ट्र र जनताले सम्झिरहने काम गर्ने इच्छा छ ।’ उनलाई त्यो इच्छा पूरा गर्ने यो उपयुक्त समय हो । अवसर र चुनौतीका चाङ उत्रै–उत्रै छन् । तर, इमानदार प्रयत्नका साथ लागे भने हरेक चुनौतीलाई अवसरमा बदल्ने मौका पनि प्रचण्डले पाएका छन् ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, पुस १२, २०७९ १९:२६