मुसलमानले इसालाई मान्छन् तर किन मनाउँदैनन् क्रिसमस ?

A+ A A-

टर्कीमा तपाईं क्रिसमस कसरी मनाउनुहुन्थ्यो ?’

म बेलायत आएको २१ वर्ष भइसक्यो तर हरेकपल्ट क्रिसमसका बेला मैले यही प्रश्न सुन्नुपर्छ । जवाफमा म यति नै भन्ने गर्छु कि टर्की एक मुस्लिम बहुल देश हो, त्यसैले २५ डिसेम्बर पात्राेकाे एक सामान्य तारिखजस्तै हुन्छ ।

यस्तो टर्कीमा मात्र हुने पनि होइन, संसारको ठूलो जनसंख्याका लागि क्रिसमसको दिन एक सामान्य दिनजसरी नै बित्छ । पश्चिमी दुनियाँमा कतिपय मानिसलाई क्रिसमस सबैतिर मनाइन्छजस्तो लाग्छ । यो थोरै हैरान गर्ने कुरा होइन ।

क्रिसमस त इसाई धर्मका प्यागम्बर इसा मसिहको जन्मोत्सव हो । यो हिन्दु, यहुदी र मुसलमानको क्यालेन्डरको कुनै पवित्र तारिख होइन । अर्को शब्दमा मुस्लिम समाजमा पनि कति यसरी बाँडिएका परिवार छन्, जो चाडहरूमा आफ्नो विषय सुल्झाउँछन् तर त्यो अवसर इदको हुन्छ, न कि क्रिसमस ।

इद र क्रिसमसमा फरक छ । यो फरकलाई बुझ्नु महत्त्वपूर्ण छ । साथै, इसाइयत र इस्लामबीचको कनेक्सनलाई बुझ्नु उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ । यही कुराले तपाईंलाई छक्क पार्न सक्छ । इस्लामले भलै इसा मसिहको जन्मको उत्सव मनाउँदैन तर जिससको इज्जत अवश्य गर्छ ।

मुसलमानहरूको नजरमा इसा मसिह इसाईहरूको प्यागम्बर हुन् । यो मान्यता उनीहरूको धर्मको अभिन्न पक्ष हो । कुरानले इसा मसिहलाई एक यस्तो खास व्यक्तित्वका रूपमा हेर्छ, जाे प्यागम्बर मोहम्मदभन्दा पहिला आएका थिए । यथार्थ के भने, जिसस (जसलाई अरबी जिब्रोमा इसा पनि भनिन्छ) का बारेमा पवित्र किताब कुरानमा धेरैपल्ट भएको छ । यहाँसम्म कि, प्यागम्बर मोहम्मदभन्दा बढीपटक भएको छ ।

अर्को रोचक कुरा, इस्लामको पवित्र किताबमा एक महिलाबारे मात्रै उल्लेख छ । र, उनी हुन् भर्जिन म्यारी, जसलाई अरबीहरू मरियम पनि भन्छन् । कुरानमा मरियमको नाम एक पूरा अध्याय समर्पित छ, जसमा इसा मसिहको जन्मबारे उल्लेख छ । तर, इस्लाममा यिशुको जन्मबारे जे कुरा बताइएको छ, त्यसमा न त जोसेफ छ, न देवदूत, न त नाद (जनावरलाई खेलाउन काम आउने पात्र) का बारेमा छ ।

मरियमले एक्लै मरुभूमिमा इसालाई जन्म दिएकी थिइन् । अनि एक सुकेको खजुरको रुखको छायामा रेखदेख गरेकी थिइन् । त्यही बेला चमत्कार हुन्छ । उनलाई खानास्वरूप रुखबाट खजुर खस्छ । उनकै गोडाछेउमा पानीको फोहरा फुट्छ ।

एक अविवाहित महिलासँग एक बच्चा हुनु, उनको भूमिकाप्रति कैयौँखालका प्रश्न उठ्न सक्थे । तर, नवजात इसाले ईश्वरको दूतजस्तै बोल्न थाले । यो चमत्कारबाट एक आमा निर्दोष सावित हुन्छिन् । यो कथा पूर्वाग्रहमाथि जितको कथा हो ।

जब मुस्लिम इसाको चर्चा हुन्छ, तब उनीसँग शान्तिको अपेक्षा गरिन्छ । मुस्लिमको मान्यता के भने फैसलाको दिन उनी फर्किनेछन् । मुस्लिम साहित्यमा इसाको तारिफ कुरानभन्दा पहिले पनि गरिन्थ्यो ।

मुस्लिम संसारमा पुरुषको इसा र महिलाको मरियमजस्ता नाम सामान्य हुन्, जुन इसा र म्यारीसँग जोडिएको छ । के तपाईं कल्पना गर्न सक्नुहुन्छ, इसाई धर्म मान्ने परिवारले आफ्नो छोराको नाम मुहम्मद राख्न सक्छन् । इस्लाम धर्म इसाबाट परिचित छ, किनकि सातौँ शताब्दीमा इस्लामको उद्भवको समयमा इसाई धर्म मध्यपूर्वमा निकै प्रचलित थियो ।

यद्यपि, बाइबलमा मुहम्मदका बारेमा लेखिएको छैन । यसको कारण प्रस्ट छ । आउने शताब्दीमा इस्लामले इसा मसिहको आराधना गर्न सक्छ । तर, यति प्रस्ट छ, चर्चले यो उदारता देखाउँदैन । इटालीको शहर बोलोग्रामा पन्ध्राैँ शताब्दीको चर्चा सेन पेट्रोनियोस्थित एक तस्वीरमा मुस्लिम प्यागम्बरलाई नर्कमा सैतानद्वारा दिइरहेको पीडा भोग्दै गरेको देखाइएको छ ।

युरोपमा कतिपय कलाकृतिले मुस्लिम प्यागम्बरको बेइज्जती गर्ने खालका कथालाई ठाउँ दिन्छ । इटालीका कलाकार गिओवानी दा मोदेना कवि दान्तेको प्रसिद्ध रचना डिभाइन कमेडीबाट प्रेरित थिए, जसमा दान्तेले मुहम्मदलाई नर्कको नवौँ घेरा भनेका थिए ।

यो किताबले १९औँ शताब्दीमा कतिपय कलाकारलाई प्रेरित गरेको थियो । उनीहरूले यस्ता रचना बनाए, जसमा मुहम्मदलाई नर्कमा प्रताडित भएर सजाय भोग्दै गरेको देखाए । यी कलाकृतिमा अंग्रेजी कविता र पेन्टिङका स्तम्भ मानिने विलियम ब्ल्याकको कलाकृतिमा पनि पर्छन् । बेल्जियन चर्चमा एक १७औँ शताब्दीको मूर्ति इस्लामका प्यागम्बरलाई स्वर्गदूतहरूको खुट्टामुनि दबिएकाे देखाइएको छ ।

यद्यपि, चर्चले अब यसखालको सोचको समर्थन गर्दैन । एक लामो समय गुज्रिसकेको छ तर हाम्रो युगमा एक अलग खालको तनाव, पूर्वाग्रह र चरपन्थी हिंसा छँदै छ । सन् २००२ मा इस्लामी चरमपन्थीहरूमाथि बोलोग्रा चर्चको मूर्तिलाई ध्वस्त गरेको शंका गरिएको थियो । यसपछि इस्लामको नाममा युरोपदेखि कैयौँ मुस्लिम देशमा सामूहिक हत्याको घटना भयो । त्यही कारण समाजमा एक दरार पैदा भयो ।

मुस्लिम समाजदेखि लिएर इसाई समाजका लागि मुस्लिम इसा मसिहको खोज र उनको महत्त्वलाई सम्झनु यो बेला महत्त्वपूर्ण छ । त्यो कुनचाहिँ चीज होला, जसले संसारका सबै धर्मलाई आपसमा जोड्न सक्छ, यसबारे साेच्याैँ भने शायद हामीलाई समाजमा जारी दरार मत्थर पार्न मद्दत मिल्न सक्छ ।

(बीबीसी हिन्दीबाट एमरी एजलेरीकाे लेखकाे नेपाली अनुवाद)

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस १०, २०७९ १८:३२